Jaworzno od 1975 r. należy do województwa śląskiego, jednakże historycznie związane jest z obszarem Małopolski. Nazwa miasta pochodzi od licznie tu rosnących drzew — jaworów. Herb przedstawia dwóch drwali pod jaworem. Wykopaliska archeologiczne potwierdzają, że osiedle ludzkie istniało na jego terenie już w młodszej epoce kamienia. Zarysowane wały na powierzchni wzgórza Grodzisko wskazują również na istnienie osady we wczesnym średniowieczu. Przez wieki Jaworzno było niewielką osadą na terenie Ziemi krakowskiej w pobliżu Chrzanowa.

Pierwsze zapiski o Jaworznie pochodzą z 1229 r. Po III rozbiorze Polski miasto znalazło się w zaborze austriackim. W latach 1809-1815 Jaworzno wchodziło w skład Księstwa Warszawskiego, w latach 1815-1846 na nim kończyło się terytorium maleńkiej, formalnie niepodległej Rzeczypospolitej Krakowskiej — Wolnego Miasta Krakowa. Od 1846 r. do 1918 r. należała do Wielkiego Księstwa Krakowskiego, w ramach zaboru austriackiego. W czasach rozbiorów na styku rzek Przemszy, Czarnej Przemszy i Białej Przemszy istniał tzw. Trójkąt Trzech Cesarzy, wyznaczający granicę między Austrią, Rosją a Prusami.

W czasie II wojny światowej miasto znalazło się pod okupacją niemiecką. Zostało włączone do Rzeszy Niemieckiej. Utworzono tu podobóz obozu koncentracyjnego Auschwitz (Oświęcim), zamieniony po 1945 r. na tzw. Centralny Obóz Pracy, więziono tu m.in. żołnierzy AK, Niemców, Górnoślązaków, a także Ukraińców i Łemków podejrzanych o współpracę lub sympatyzowanie z OUN i UPA. Obóz istniał do lutego 1949 r. przekształcając się w tzw. Progresywne Więzienie dla Młodocianych Przestępców, wzorowane na sowieckich łagrach. Ośrodek w Jaworznie zamknięto oficjalnie w 1956 r.

Początkowo w Jaworznie wydobywano srebro i ołów z galeny, następnie rudę cynku i żelaza, a w 1767 r. w obecnej dzielnicy miasta — Szczakowej powstała pierwsza polska kopalnia węgla kamiennego i od tego czasu do dzisiaj w mieście wydobywa się ten surowiec. W mieście powstały aż trzy elektrownie, co jest rekordem na skalę światową — jednakże teraz czynne są tylko elektrownie Jaworzno II i III, Jaworzno I nie spełnia obowiązujących obecnie wymagań ekologicznych i została zlikwidowana.

NA SKRÓTY

Plan miasta

Obserwowane stanowiska

Ważki napotkane w mieście

Koordynacja tematu:	Ewa Miłaczewska
Mapa:	Ewa Miłaczewska podkład: polska.e-mapa.net
Tekst:	Ewa Miłaczewska Wikipedia
© Ewa Miłaczewska