|
Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
|
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
|
Nimfa stawowa
Enallagma cyathigerum |
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
| Samiec | |
|
Najczęściej widujemy samce siedzące na roślinności szuwarowej. Wyglądają jak niemal poziome niebieskie kreseczki. Siedząc tak nieraz w licznym towarzystwie oczekują przylotu samic. Na pierwszy rzut oka wyglądają tak samo jak łątki dzieweczki Coenagrion puella.
Samce nimfy stawowej Enallagma cyathigerum są niebiesko czarne. Ale wcale nie wszystkie są jednakowo ubarwione. Zdjęcie zrobiono przy żwirowni w Międzyrzecu Podlaskim (UTM FC25). (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Porównanie siedzącego samca Enallagma cyathigerum z nadlatującym samcem Coenagrion puella. Zdjęcie wykonano 8 czerwca w piaskowni w Kulczynie (UTM FB69) na lubelszczyżnie.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samiec napotkany w Radomiu nad zbiornikiem retencyjnym w dzielnicy Godów (UTM EB09).
(foto Marek Miłkowski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samiec sfotografowany 4 lipca 2018 r. nad małym zbiorniczkiem przy Kanale Wieprz-Krzna w Wiskach na lubelszczyźnie (UTM FC34).
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Cechą charakterystyczną rodzaju nimfa (Enallagma) — której Enallagma cyathigerum jest jedynym przedstawicielem w Polsce — jest to, że na tylnych skrzydłach, pólka położone za pterositgmą podzielone są przez drobne żyłki na jeszcze mniejsze komórki. Udało mi się uzyskać z jednego ze zdjęć Piotra dostateczne powiększenie, aby to pokazać. Miejsce wskazuje strzałka.
A więc: jeśli u małej, niebieskiej ważki uda nam się zaobserwować takie pólka, jest to bez wątpliwości nimfa stawowa Enallagma cyathigerum. (foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Na „obramowanym” na niebiesko przedpleczu (pronotum) występują dwie owalne niebieskie plamki. Na drugim segmencie odwłoka występuje plamka w kształcie grzybka. Plamka ta może być zaokrąglona, jak prawdziwy grzybek.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Może też, jak na zdjęciu obok, być zakończona szpicem skierowanym ku przodowi. Niebieskie plamki za oczami, mają kształt łezki o nieco poszarpanych brzegach, co widać po powiększeniu zdjęcia. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Książka Sternberga i Buchwalda w „Die Libellen Baden-Württembergs” podaje kilka czarnych znaków występujących na pierwszych trzech segmentach odwłoka. |
|
Podobnie jak u łątek dzieweczek segmenty S8 i S9 odwłoka samców są niebieskie. Segmenty S7-S3 mają w tylnej części różnej szerokości czarne plamki na wierzchniej stronie, zakończone szpicem skierowanym ku przodowi.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
I tu właśnie pojawia się następna różnica w ubarwieniu samców gatunku Enallagma cyathigerum. Na zdjęciu powyżej szerokie są tylko czarne plamki na S6 i S7. Tu szerokie są na segmentach S3-S7.
Nimfy stawowe Enallagma cyathigerum, jak wszystkie Zygoptera oprócz pałątek (patrz — Procesy życiowe — Odpoczynek), zwykle w pozycji spoczynkowej trzymają skrzydła złożone wzdłuż tułowia — ten samiec trzyma je zupełnie wyjątkowo w pozycji „delta” — jak pałątki. Siedział tak jakiś czas, więc raczej nie próbował wystartować do lotu. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Czarne plamki (pasy) mogą mieć różne kształty, mogą być obłe, szpiczaste i powycinane w kształcie stalówki pióra, jak tu na 3 segmencie osobnika po prawej stronie zdjęcia.
Można śmiało powiedzieć, że kształt i rozmiary czarnych plamek na ciałach samców nimf stawowych nie mają większego znaczenia przy oznaczaniu gatunku. W książce Dijkstry i Lewingtona — „Field Guide to the Dragonflies of Britain and Europe” czytamy, że ciemniej zabarwione nimfy stawowe, o szerszych czarnych plamkach na odwłokach spotykamy przeważnie we wschodniej i północnej części obszaru występowania. Międzyrzec Podlaski pewnie leży już w rejonie wschodnim. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samiec sfotografowany 6 sierpnia 2015 r. nad jeziorem Białym w Okunince koło Włodawy. (UTM FC70) na pólnocnym skraju Sobiborskiego Parku Krajobrazowego. Najwyraźniej szykuje się do kopulacji podginając odwłok w kierunku wtórnego aparatu kopulacyjnego.
(foto Tomasz Kiecana) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ostatnie segmenty odwłoka samca z narządami analnymi.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Młody samiec sfotografowany w Uhercach Mineralnych koło Leska (UTM FV08). Zupełnie jeszcze niewybarwione, beżowe ciało, blade oczy, jasne narządy analne i szare pterostigmy.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Samica | |
|
Dojrzałe samice są najczęściej beżowozielonkawe. Tej samej barwy są oczy ważki i plamki umieszczone za nimi.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samica z Falsztyna nad Zalewem Czorsztyńskim (UTM DV47). Jest beżowozielonkawa, bardzo wyraźnie widać tu charakterystyczny dla gatunku kolec na brzegu 8. segmentu.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Jakby nie dość było różnic u samców, samice też nie są jednakowe. Niedojrzałe samice są beżowożółte, podobne nieco do samic straszek, od których różni je drobny szczególik — o czym będzie za chwilę. 22 lipca 2012 r. w Katowicach nad stawem Grünfeld (UTM CA56) — młoda samica E. cyathigerum. Wydawałoby się, że młode ważki nie przystępują do rozmnażania, ale za chwilę zobaczymy taką właśnie beżowożółtą samicę podczas kopulacji. Nie należy więc odrzucać możliwości, że jest to po prostu odmienna forma barwna i całkowicie dojrzała do rozrodu. (foto Krzysztof Przondziono) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu odwłok samiczki o beżowożółtym zabarwieniu, wskazującym na jej młody wiek, o czym świadczyć mogą również szkliste skrzydła. Można pomylić ją ze straszką, gdyby nie fakt, że na spodzie tylnego brzegu segmentu ósmego występuje charakterystyczny dla tego gatunku kolec. Na zdjęciu obok pokazany jest on strzałką.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Nieco rzadziej spotykamy formę niebieską (androchromatyczną). Niebieskie samice mają również niebieskie plamki za oczami, ale oczy ich są brązowo-zielone.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Z wierzchu segmenty odwłoka samicy są niemal całkowicie czarne. Takie czarne zabarwienie mają wszystkie samice, niezależnie od koloru reszty ciała.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Głowa androchromatycznej samicy nimfy stawowej Enallagma cyathigerum widziana od strony grzbietowej. Pomiędzy przedpleczem, a głową ważki znajduje się szyja z widocznymi wyrostkami służącymi do blokowania głowy — o czym szerzej na stronie Budowa ważki.
(foto Andrzej Kucharski) |
|
Ostatnie segmenty odwłoka młodej, androchromatycznej samicy z narządami analnymi.
(foto Jarosław Wenta) |
| Zachowania rozrodcze | |
|
Pary kopulują na trawach, roślinności szuwarowej, nadbrzeżnych krzewach. Zwykle w pobliżu wody.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Widzimy tu jak samiec trzyma samicę przydatkami analnymi za przedplecze.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samica zaś sięga do wtórnego aparatu kopulacyjnego samca pobierając z niego spermę. Wykorzystuje przy tym kolec, w który zaopatrzone są jej narządy rodne.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Para (androchromatyczna, niebieska samica) sfotografowana 22 lipca 2018 r. w Lublinie (UTM FB07).
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tę parkę tworzą także dwa niebieskie osobniki. Piotr fotografował je w 2007 roku będąc w lecie z krótką wizytą u nas na działce. Objeździliśmy wówczas okolicę, a te nimfy stawowe spotkaliśmy nad stawami rybnymi koło Gołębiówki (UTM EC68) w powiecie kałuszyńskim.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta sama para oglądana z boku.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta para wzbudziła zainteresowanie swoją odmiennością. Jeśli beżowe samice nie są samicami dojrzałymi to nie powinny przystępować do rozrodu, więc można przypuszczać, że jest to stosunkowo rzadka forma barwna. Parę tę autor zdjęcia napotkał w Uhercach Mineralnych 10 czerwca 2012 roku na obszarze tamtejszej żwirowni.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| 1 sierpnia 2018 r. pomiędzy godziną 14.37 a 14.41 — na osiedlu Chwarzno w Gdyni (UTM CF34) — składanie jaj przez parę Enallagma cyathigerum w towarzystwie przeszkadzającego im samca tego samego gatunku. |
 Para nimf stawowych składa jaja na leżących na wodzie trzcinach (foto Peter Senn) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
 Nadlatuje drugi samiec i usiłuje im przeszkodzić (foto Peter Senn) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
 Przysiada na odwłoku samicy usiłując ją poderwać do lotu (foto Peter Senn) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
 Znowu krąży wokół pary (foto Peter Senn) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
 Wielokrotnie ponawia próby zdobycia samicy (foto Peter Senn) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
 Wydaje się, że składająca jaja para nie zwraca na nigo uwagi (foto Peter Senn) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Galeria zdjęć |
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
| Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI. |