Tężnica Ischnura


To opracowanie ma na celu wykazanie cech wspólnych rodzaju tężnica Ischnura, ale przede wszystkim najważniejszych różnic, występujących u dwóch spotykanych w Polsce gatunków należących do tego rodzaju.

           
Rodzina Łątkowate Coenagrionidae
  Rodzaj Tężnica Ischnura
    Gatunki Tężnica wytworna Ischnura elegans
Związana z z wszelkiego typu wodami w całym kraju do 1226 m n.p.m.
    Tężnica mała Ischnura pumilio
Występuje w wodach w pierwszym stadium sukcesji do wysokości 920 m n.p.m.

NA SKRÓTY
Biotop
Cechy wspólne
Różnice

Tekst i tablice poglądowe: Ewa Miłaczewska
Zdjęcia: Piotr Mikołajczuk
Jarosław Wenta
Przemysław Żurawlew
© Ewa Miłaczewska

 

Biotop
Ischnura elegans zasiedla wody wszelkiego typu unikając jedynie wód zdecydowanie kwaśnych i szybko płynących, nie unika nawet wód o niewielkim zasoleniu. Ischnura pumilio ma zdecydowanie inne wymagania. Kolonizuje wody ubogie w roślinność i w miarę ich zarastania przenosi się na nowe miejsca. Ma duże skłonności nomadyczne i zwykle nie zagrzewa miejsca zbyt długo.
 
Ischnura elegans obserwowano nad brzegami dużej żwirowni w Międzyrzecu Podlaskim.


(foto Piotr Mikołajczuk)
 
Ischnura pumilio widziano też nad czyszczonym mechanicznie śródłąkowym rowem melioracyjnym w powiecie pleszewskim.


(foto Przemysław Żurawlew)
 
 
Cechy wspólne
Obie tężnice charakteryzują się tym, że młode samce są zielone i z wiekiem stają się niebieskie. Natomiast samice u obu gatunków wykazują większe zróżnicowanie.
 
U samic tężnic wytwornych mamy do czynienia aż z pięcioma wariantami barwnymi, co szczegółowo jest omówione na stronie Ischnura elegans.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
Natomiast samice tężnic małych występują tylko w trzech formach barwnych, co można obejrzeć na stronie Ischnura pumilio.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
 
Różnice
Poniższa ilustracja pokazuje najłatwiejszą do obserwowania różnicę między Ischnura elegansIschnura pumilio. Są to jasne plamki na końcowych segmentach czarnych z wierzchu odwłoków.
 
Ischnura elegans
Obserwujemy u tej ważki całkowicie niebieski (lub inny barwny u samic) segment 8 odwłoka. W widoku z góry tylko ten segment jest innej niż czarna barwy. W widoku z boku inna niż czarna barwa występuje na bokach 7 i 9 segmentu. Istotne jest to, że u samic wygląda to tak samo, jak u samców.

Ischnura pumilio
U tej ważki całkowicie niebieskie (lub u samic innej barwy) są część ósmego i dziewiąty segment odwłoka, ale wyłącznie u samców. Z boku na wszystkich pozostałych segmentach widzimy większe, lub mniejsze ślady koloru innego niż czarny.
U samic wierzch odwłoka jest w całości czarny. Boki i spód odwłoka mają tę samą barwę co tułów.

(foto Piotr Mikołajczuk i Przemysław Żurawlew)
 
Samicę Ischnura elegans f. rufescens o różowo-czarnym zabarwieniu tułowia od pomarańczowej Ischnura pumilio f. aurantiaca odróżnić można nie tylko po głównej cesze charakterystycznej — czyli obecności, lub braku barwnego segmentu 8 na czarnym wierzchu odwłoka. Widzimy tu, że oczy i tył głowy Ischnura elegans są ciemne, a za oczami występują wyodrębnione plamki. U Ischnura pumilio oczy i tył głowy są równie pomarańczowe, jak tułów, a plamki za oczami nie są wyraźnie wyodrębnione i zlewają się z tyłem głowy.

(foto Piotr Mikołajczuk)
 
U samic innych form barwnych oprócz omówionych wyżej różnic widocznych na odwłoku istnieje jeszcze inna cecha odróżniająca. Mianowicie u Ischnura pumilio (formy niebieskiej i zielonej) na boku tułowia widzimy tylko ciemniejszy szew humeralny (patrz — Budowa ważki). Natomiast u Ischnura elegans (formy fioletowej, niebieskiej i zielonej) wzdłuż tego szwu występuje czarna linia z ząbkiem.
U samców, które są niebieskie, lub w młodości zielone — ten czarny pasek występuje zawsze i u obu gatunków.

(foto Jarosław Wenta i Piotr Mikołajczuk)
 
 

Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.