|
Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
|
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
|
Miedziopierś górska
Somatochlora alpestris |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
| Występowanie | |
|
Występowanie Somatochlora alpestris w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce
1 — obszary i stanowiska współczesne 2 — stanowiska historyczne 3 — punkt, w którym wykonano zdjęcia:
PBu— Paweł Buczyński — Jakuszyce
4 — punkt poza granicami Polski
NG — Nikola Góral — Karkonoski Park Narodowy JL — Jakub Liberski — Równia pod Śnieżką, Karkonoski Park Narodowy MW — Michał Wolny — Równia pod Śnieżką, Karkonoski Park Narodowy PZ — Piotr Zabłocki — Równia pod Śnieżką, Karkonoski Park Narodowy
AT — Agnieszka Tańczuk — Jeseniky w Czechach
|
| Biotop | |
|
Somatochlora alpestris występuje na górskich torfowiskach wysokich w drobnych kałużach sfagnowych (0,5-2 m2), niekiedy większych, o charakterze młak, rzadziej w małych stawkach o brzegach porośniętych przez mchy z rodzaju Sphagnum i turzycę bagienną Carex limosa. W zasadzie występuje powyżej 1000 m n.p.m., jednak w Sudetach, przy wyraźnie obniżonych piętrach roślinności i większym niż w Tatrach zatorfieniu, już od 820 m — w Górach Izerskich (Mielewczyk S., mat. niepubl.) i jeszcze niżej — na wysokości 750-760 m — w Górach Bystrzyckich (Mielewczyk, 1969), najniżej zaś na torfowisku koło Czarnego Dunajca — 600 m (Fudakowski, 1932). Maksymalny zasięg tej ważki w polskich Tatrach (rozwój larw) wynosi około 1670 m (Mielewczyk S., mat. niepubl.), w Sudetach (Karkonosze) nieco ponad 1400 m (Mielewczyk, 1969) — patrz Czerwona Księga Zwierząt — Bezkręgowce.
Ochrona Somatochlora alpestris polega przede wszystkim na dbałości o zasiedlane przez nią torfowiska. |
|
| Grupa Kolegów ze Śląska — Piotr Cuber, Alicja Miszta, Jakub Liberski, Michał Wolny i Piotr Zabłocki otrzymali licencję na badania terenowe nad ważkami w Karkonoskim Parku Narodowym w sierpniu 2011 roku. Już 2 i 3 sierpnia znaleźli się na obszarze ścisłego rezerwatu na Równi pod Śnieżką, gdzie mogli obserwować dwa bardzo rzadkie gatunki — żagnicę północną Aeshna caerulea, która obecnie ma tu jedyne stanowisko w Polsce oraz współwystępującą z nią na tym stanowisku miedziopierś górską Somatochlora alpestris. Dzięki nim mogę zaprezentować oba te gatunki na stronie www.wazki.pl. Wykonane przez nich zdjęcia nie mają sobie równych wśród dotychczas dostępnych w kraju. | |
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
| Samiec | |
|
2 sierpnia 2011 roku — samiec Somatochlora alpestris siedzący na gałązce kosodrzewiny. Jest on ciemny, niewielki, ma „smukłą talię” na ciemnym odwłoku.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Oczy tej ważki nie są zielone, jak u innych miedziopiersi. Mają barwę niebieskozieloną.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Z boku widzimy metalicznie połyskujący, zielony tułów i czarny niemal matowy odwłok, na którym występują dwa białe pierścienie na tylnych brzegach drugiego i trzeciego segmentu. Pierścienie te nie domykają się na grzbietowej stronie — co widać na zdjęciu powyżej.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samiec Somatochlora alpestris sfotografowany 8 lipca 2021 r. w Jakuszycach — dzielnicy Szklarskiej Poręby.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ten sam samiec z Jakuszyc widziany z boku.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samiec Somatochlora alpestris sfotografowany 11 lipca 2023 r. w Jeseníkach — położonych poza granicą Polski w Czechach (UTM XR56), w masywie Rychlebské hory około 20 km na SW od Głuchołazów i tyle samo od Masywu Śnieżnika, gdzie rejestrowano występowanie tej ważki w Polsce — https://odonata.pl/atlas_pdfy/47_S_alpestris_atlas_2009.pdf.
(foto Agnieszka Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samiec napotkany w Jesenikach widziany z boku.
(foto Agnieszka Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Głowa samca widziana z góry.
(foto Paweł Buczyński) |
|
Widziane z boku górne narządy analne są zdecydowanie „podkręcone” do góry. Dolne narządy mają 2/3 długości górnych.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Z góry narządy samca mają kształt kanciastych cęgów, ten kształt jest ważną, kluczową cechą charakterystyczną gatunku.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Samica | |
|
Samica jest tak samo ubarwiona, ma taki sam kolor oczu i takie same białe pierścienie na 2 i 3 segmencie odwłoka, jak samiec. Odwłok jej jest nieco grubszy niż u samca i nieprzewężony na 3 segmencie.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Z boku widzimy na trzecim segmencie odwłoka białe plamy znajdujace sie po stronie brzusznej. Metaliczna zieleń tułowia wyrażnie różni się od niebieskiej zieleni oczu.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Jeszcze jedno, niemal identyczne zdjęcie z większą ilością jajeczek gromadzących się na spodzie odwłoka..
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu zbliżenie na koniec odwłoka, narządy analne samicy i odchylone pokładełko z składanymi właśnie jajami.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Narządy analne samicy z góry. Są wąskie, proste, skierowane ku sobie. Pomiędzy 8 a 9 segmentem odwłoka występuje wyraźne przewężenie.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Głowa samicy — nie różni się niczym od głowy samca — ma ciemne czoło z umieszczonymi po jego bokach niewielkimi, żółtymi plamkami. Plamki te nie łącza się ze sobą jak u S. metallica, czy S. arctica; nie są też tak duże, jak u S. flavomaculata.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Jeszcze jedno „zdjęcie paszportowe” z dobrze widocznym kształtem żółtych plamek na bokach czoła.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Inną cechą charakterystyczną dla gatunku jest występowanie pomiędzy nasadą przedniego skrzydła, a trójkątem środkowym, dwóch żyłek poprzecznych (3 pólek). Inne miedziopiersi mają tam jedną żyłkę poprzeczną (2 pólka).
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Larwa/wylinka | |
|
Larwa Somatochlora alpestris znaleziona 3 sierpnia 2021 r. na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego w pobliżu Szklarskiej Poręby — konkretnie na wysokości 1212 m n.p.m (UTM WS32). Zdjęcia były robione w wodzie, w terenie, co usprawiedliwia brak ostrości. Larwa nie posiada żadnych kolców, ani grzbietowych, ani bocznych, podobnie jak należąca do tej samej grupy S. arctica, Tergity i sternity odwłoka mają długie szczecinki, ale tylko na krawędziach. Długość ciała larwy wynosi 17–20 mm. (foto Nikola Góral) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Wentralna (brzuszna) strona robi wrażenie ogolnie gładkiej (nie „futrzastej”, jak u S. arctica) Nogi swą długością dorównują nogom innych somatochlor. Ich kolor jest zazwyczaj szarobrązowy. Klikając tu możemy porównać brzuszną stronę odwłoków obu somatochlor z grupy arctica — zdjęcia wylinki S. arctica (to i dalej pokazane) wykonał Andrzej Kucharski. (foto Nikola Góral) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Larwa Somatochlora alpestris widziana z boku.
(foto Nikola Góral) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Larwa Somatochlora arctica ma oczy mniej owalne niż S. arctica. Możemy to porównać
Klikając tu. Wprawdzie na wyskakującym okienku mamy wylinkę, a nie larwę, ale różnicę i tak widać.
(foto Nikola Góral) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu widzimy stronę grzbietową odwłoka. Rosnące na stronie wentralnej 9 segmentu szczecinki na krawędziach są dłuższe od samego segmentu i wystają spoza niego, porównanie w odwłokiem S.arctica można zobaczyć klikając tu. Cerci są nieco dłuższe niż u S. arctica. Piramida analna zazwyczaj nieco dłuższa od bocznej krawędzi 9 segmentu, a przynajmniej tej samej długości. Wyraźnie widać, że larwa S. arctica jest znacznie bardziej pokryta szczecinkami,
(foto Nikola Góral) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.
Porównanie wszystkich Somatochlora spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: MIEDZIOPIERŚ SOMATOCHLORA. |