|
Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
|
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
|
Straszka syberyjska (północna)
Sympecma paedisca |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
| Występowanie | |
|
Występowanie Sympecma paedisca w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce
1 — obszar powszechnego występowania 2 — obszar występowania lokalnego, rzadkiego 3 — obszar poza zasięgiem występowania 4 — punkt, w którym wykonano zdjęcia:
PBu — Paweł Buczyński — Zwierzyniec, Libiszów woj. lubelskie i Solec nad Wisłą woj. mazowieckie MG — Marek Gryboś — kamieniołom Mydlniki-Wapiennik w Krakowie MK — Michał Kaczorowski — stawy w Raszynie koło Warszawy AK — Andrzej Kucharski — Dobrzechów pow. strzyżowski WM — Wiaczesław Michalczuk — Kornie w dolinie Sołokiji, gm. Lubycza Królewska PM — Piotr Mikołajczuk — Międzyrzec Podlaski i okolice MM — Marek Miłkowski — Radom KPrz — Katarzyna Przondziono — Chorzów AT — Agnieszka Tańczuk — Zalesie Kańskie woj. lubelskie |
| Straszka syberyjska Sympecma paedisca, podobnie jak jej częściej spotykana „siostra”, straszka pospolita S. fusca jest ważką zimującą u nas w postaci imago. To dwie pod tym względem unikalne ważki na obszarze Polski. Przeobrażenie ich następuje w połowie lata i aż do chłodów straszki zajmują się głównie polowaniem. Zimę spędzają hibernując, często oszronione i ukryte w zeschłej roślinności. Podczas dłuższych okresów ociepleń można je spotkać w środku zimy. Na początku wiosny przeżywają okres godowy, trwający aż do maja. Imagines giną w maju-czerwcu. Już po dwóch, trzech miesiącach larwy rozwijające się w ciepłych, płytkich wodach są gotowe do przeobrażenia. | |
| Biotop | |
| Straszki syberyjskie Sympecma paedisca występują nad wszelkiego typu wodami stojącymi i jak wszystkie Lestidae lubią małe, płytkie zbiorniki wodne oraz płytkie zatoki większych jezior, żwirowni, torfianek. Lubią zbiorniki mocno zarośnięte przez pałkę lub trzcinę, w których tkanki składają jaja wiosną. | |
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
| Samiec | |
|
5 maja 2010 roku w Międzyrzecu Podlaskim.
Trudno jest zauważyć tę ważkę siedzącą na kawałku drewna. Siedząca straszka ma z reguły skrzydełka złożone wzdłuż ciała. Jej ciało ma 37 mm długości, a długość zapałki to 45 mm. To pozwala sobie wyobrazić, że zobaczenie tej ważki wymaga sporego skupienia. To, że jest to samiec widać przede wszystkim na cieniu odwłoka rzuconym na drewno. Rysuje się tam wyraźnie cień narządów analnych w kształcie kleszczy. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Żyłki skrzydeł są brunatne, pterostigmy w tym samym kolorze. Barwą swą straszka syberyjska przypomina drewno, na którym siedzi, co powoduje, że naprawdę trudno ją zauważyć. Jest doskonale zamaskowana. I tu także, jak na poprzednim zdjęciu tylko po cieniu można poznać, że jest to samiec.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
To ten sam samiec, co wyżej. Z nieco mniejszej odległości. Wiosną straszki mają niebiesko połyskujące oczy.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Jeszcze jeden samiec.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tułów i odwłok straszki od spodu są beżowe, czasem różowawe, natomiast z wierzchu i boków lśnią za młodu metalicznie ciemną zielenią, która z wiekiem ważki — jak tu — przechodzi coraz bardziej w brąz. Najważniejszą cechą rozpoznawczą tej ważki jest ubarwienie tułowia. W widoku z boku górny, ciemniejszy, metaliczny pas jest dwa razy szerszy od dolnego i widać na nim prostokątny (rzadziej trójkątny) ząbek. Dolny pas jest wąski, a jego dolna linia jest pofalowana. Straszki pospolite mają oba pasy proste i gładkie. Na zdjęciu zaznaczono omówione szczegóły. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Młody samiec sfotografowany 18 lipca 2015 r. nad stawami w Dobrzechowie koło Strzyżowa, woj. podkarpackie. Patrząc z góry widzimy oba ząbki, po obu stronach tułowia.
(foto Andrzej Kucharski) |
|
Bardzo młody (wkrótce po przeobrażeniu) samiec sfotografowany 25 lipca 2010 r. nad stawem rybnym w Raszynie. Ważka ma zupełnie słomkową barwę. Proszę zwrócić uwagę, że jest to potomek straszek, które zaledwie dwa, dwa i pół miesiąca temu odbywały gody. Rozwój larwalny straszek jest naprawdę szybki.
(foto Michał Kaczorowski) |
|
To zdjęcie wykonane zostało przez Piotra Mikołajczuka 8 września 2007 roku w Międzyrzecu. Ten osobnik dopiero wiosną dojrzeje do godów i dopiero wiosną będzie miał niebieskie oczy.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta fotografia, zrobiona z bliska, przedstawia takiego samego młodego samca, na tułowiu którego widać wspaniale wszystkie charakterystyczne cechy gatunku.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Tego samca sfotografował Marek Gryboś 12 marca 2011 roku w kamieniołomie Mydlniki-Wapiennik, w położonej na zachodzie Krakowa dzielnicy Bronowice. Jest ciepły dzień przedwiośnia, w kamieniołomie lata kilka tych ważek — być może tu znajduje się ich zimowisko — nieopodal położone są stawy, gdzie ważki znajdują swe miejsce rozwoju, co udało się potwierdzić w roku 2012.
(foto Marek Gryboś) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To fragment innego zdjęcia pokazanego powyżej samca. Widzimy białe narządy analne w kształcie cęgów.
(foto Marek Gryboś) |
| Samica | |
|
Samiczka sfotografowana została przez Piotra na początku maja. To oczywiście zeszłoroczna, dojrzała samica, o czym mówią jej ciemne barwy i niebieskie oczy. Nie ma żadnej różnicy w ubarwieniu obu płci.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
A tu zestawione przeze mnie dwa zdjęcia samic obu gatunków straszek, oba zdjęcia autorstwa Piotra.
Widzimy tu wyraźnie, że u straszki syberyjskiej (północnej) S. paedisca — górny, ciemniejszy, metaliczny pas na tułowiu jest dwa razy szerszy od dolnego i ma skierowany w dół, prostokątny ząbek. Dolny pas u tej ważki jest wąski, a jego dolna linia jest pofalowana. Straszki pospolite S. fusca mają oba pasy bardziej proste i równej szerokości. Na górnym pasie brak ząbka. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta samiczka sfotografowana została 25 lipca 2010 r. Jest bardzo młoda, ledwie na słomkowy kolor wybarwiona. Ma jeszcze jasne pterostigmy, ale już lata, choć od przeobrażenia upłynął bardzo krótki czas.
(foto Michał Kaczorowski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
25 sierpnia 2016 r. w Libiszowie (UTM FC41) w gminie Sosnowica, woj. lubelskie, tuż przy północnym skraju Poleskiego Parku Narodowego.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Równie młoda samica sfotografowana 30 lipca 2016 roku w Radomiu na Potkanowie. Wpaniały przykład kamuflażu — młode osobniki mają barwy ochronne, które pozwalają im zniknąć wśród suchych traw — zaś zimą i wczesną wiosną dojrzałe straszki znikają wśród suchych patyków. (foto Marek Miłkowski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta samica sfotografowana została także 30 lipca 2016 roku nad stawami rybnymi w Dobrzechowie pow. Strzyżów w woj. podkarpackim.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Głowa i tułów tej samej samicy z Dobrzechowa. Widzimy tu wyrostki na szyi ważki pozwalające na zablokowanie głowy — patrz Budowa ważki. Przedtułów samicy ma kształt przystosowany do chwytania jej przez samca — porównaj z przedtułowiem samca.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To zdjęcie samicy zrobione 16 kwietnia 2011 roku w kamieniołomie Mydlniki–Wapiennik w Krakowie wstawiłam tu po to, aby ułatwić porównanie kolorystyki samicy młodej z zeszłoroczną czyli taką jaka jest na wiosnę gotowa do godów.
(foto Marek Gryboś) |
|
Narządy rozrodcze i analne samicy widziane z boku.
(foto Andrzej Kucharski) |
|
Narządy analne samicy widziane od strony grzbietowej.
(foto Andrzej Kucharski) |
| Zachowania rozrodcze | |
|
Kopulująca para straszek syberyjskich — 3 maja 2012 roku nad stawkiem w centrum Zwierzyńca na Roztoczu w woj. lubelskim.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Para kopulująca 8 czerwca 2021 r. w Solcu nad Wisłą (UTM EB56), woj. mazowieckie.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
24 kwietnia 2022 r. w Zalesiu Kańskim koło Rejowca Fabrycznego na Lubelszczyźnie (UTM FB56) — do pary Sympecma paedisca szykującej się do kopulacji usiłuje dołączyć drugi samiec tego gatunku — najpierw próbuje złapać samicę,
(foto Agnieszka Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
następnie kieruje się w stronę samca, a nuż uda się go od smicy oderwać...
(foto Agnieszka Tańczuk) |
|
jednak nie udało mu się to i samiec odleciał, a para mogła spokojnie zająć się przedłużaniem gatunku.
(foto Agnieszka Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta para zaczyna składać jaja w leżący na wodzie liść.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Zdjęcie składających jaja straszek syberyjskich przysłał Wiacek (Wiaczesław Michalczuk). Sam opisał to tak: „Przesyłam zdjęcie składania jaj przez S. paedisca — wykonałem dnia 18 kwietnia 2010 roku — stawy w Korniach w dolinie Sołokiji w gm. Lubycza Krówlewska. Wcześniej widywałem na innych stanowiskach pojedyncze osobniki S. paedisca. W tym dniu stwierdziłem bardzo liczny pojaw osobników. Bardzo licznie występowały zarówno na rowie odprowadzającym wodę ze stawów jak i na stawach. Na odcinku ok. 500 m rowu widziałem po kilka tandemów na 1 mb. Populację na stanowisku należy szacować na kilka tysięcy osobników. Udało mi się sfotografować składanie jaj przez samicę. Składanie jaj odbywa się w tandemie. Tandem usadawia się na liściu i samica kolejno nakłuwa pokładełkiem poziomy rząd otworków w niemal regularnych odstępach, następnie przesuwa się w pionie i wykonuje kolejny poziomy rząd nakłuć.” (foto Wiaczesław Michalczuk) |
|
Tu widzimy wycinek z tego zdjęcia z widocznymi otworkami wykłutymi pokładełkiem.
(foto Wiaczesław Michalczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To samo na powiększeniu jeszcze mniejszego fragmentu zdjęcia.
(foto Wiaczesław Michalczuk) |
| Larwa/wylinka | |
|
Larwa Sympecma paedisca. Długość ciała wynosi 16 mm, zaś długość przydatków analnych — 7–8 mm.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
| Galeria zdjęć |
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.
Porównanie obu straszek spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: STRASZKA SYMPECMA. |