| |
|
Samiec
|
| |
|
Trzeciego sierpnia 2007 r. Piotrowi Mikołajczukowi udało się wykonać serię zdjęć samca husarza wielkiego siedzącego na krzaczku w pobliżu żwirowni koło Międzyrzeca Podlaskiego (UTM FC25). Najpierw z daleka...
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
...później z bliska od strony grzbietowej. Tu udało się pokazać odwłok, którego wszystkie, segmenty są jaskrawoniebieskie. Przez ich środek biegnie gruby, wyraźnie zarysowany czarny pas. Całe nogi tego samca są czarne.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Na zdjęciu obok, zrobionym odrobinę bardziej z boku widzimy, że czarne znaki występują również na bokach odwłoka choć w locie są one zupełnie niewidoczne. U lecącego z ogromną szybkością samca widać tylko jaskrawoniebieski odwłok i jaskrawozielony, jednolicie ubarwiony tułów bez żadnych pasów. Zdjęcia husarza władcy w locie możemy obejrzeć w galerii zdjęć na końcu strony.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Na większym zbliżeniu widzimy również niebieskozielone oczy oraz jasne (kremowożółtawe) czoło i wargi ważki. Górna powierzchnia czoła jest często lekko niebieskawa. Na czole występuje ciemna, prosta, cienka linia oraz pięciokątny czarny znak, który tu znajduje się pomiędzy dwoma zciemnieniami — których przyczyn nie znam — i lepiej widoczny jest na zdjęciu poniżej. Charakterystyczne dla gatunku jest również występowanie dwóch niebieskich znaków na śródtułowiu przed nasadą skrzydeł.
Trójkąty środkowe skrzydeł składają się — przedni z sześciu, a tylny z pięciu komórek.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Na tym zdjeciu widzimy głowę samca w ogromnym powiększeniu. Nietypowe, ciemne plamy, widoczne na zdjęciu powyżej, położone na czole, tu nie wystepują. Wzdłuż cienkiej, czarnej linii na krawędzi czoła widzimy niebieskie zacienienie, często pojawiające się u dojrzałych osobników. Nad nim widoczny jest czarny, pięciokątny znak — tuż przy środkowym z przyoczek. Z tyłu głowy znajduje się żółty trójkąt potyliczny. Zdjęcie zrobiono w Klaudynie na styku kwadratów UTM DC89 i DC99.
(foto Krzysztof Pakuła)
|
| |
|
Głowa młodego samca sfotografowanego 8 sierpnia 2016 roku w Uhercach Mineralnych (UTM FV07).
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
|
Ten sam samiec z Uherzec Mineralnych z boku. Tu nawet lepiej niż na zdjęciu samej głowy widać, że jest to młody samiec, nie do końca jeszcze wybarwiony.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
W miarę dojrzewania samiec wybarwia się na jaskrawe kolory. Przed imperatorem na gałązce stoi na baczność malutki „poddany”. Zdjęcie zrobiono 7 czerwca 2021 r, w okolicy stawu Górnik na katowickim Giszowcu (UTM CA66).
(foto Robert Łuczak)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
7 czerwca 2021 r, w okolicy stawu Górnik na katowickim Giszowcu, U młodych samców pierwszy i drugi segment odwłoka są zielone, jak tułów. Rozdziela je żółty pierścień, który z czasem, gdy odwłok staje się niebieski, zmienia barwę na zieloną.
(foto Robert Łuczak)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
W końcu lipca 2008 r. w Międzyrzecu Podlaskim. U tego husarza doskonale można obserwować szeroką, czarną linię biegnącą środkiem odwłoka. Pierwszy segment odwłoka jest zielony (jak tułów), co świadczy o tym, że samiec ten jest młodszy od pokazanego na początku strony. Widać też czarne narządy analne. Drugi segment odwłoka i dalsze zmieniły kolor na niebieski, zaś żółty pierścień stał się zielony.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Tylne skrzydło samca u husarzy jest pozbawione trójkąta analnego i jest zaokrąglone przy odwłoku. Membranule są biało-czarne. Pterostigmy wąskie, długie, brązowe. Żyłki czarne z wyjątkiem żyłki kostalnej, która jest żółta.
(foto Piotr Mikołajczuk)
|
| |
|
Narządy analne samca Anax imperator wyglądają jak solidny, choć podrdzewiały klucz hydrauliczny typu „żabka” — takie mam pierwsze skojarzenie.
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
|
Narządy analne i pierwotny aparat kopulacyjny widziane od strony brzusznej.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Wtórny aparat kopulacyjny widziany z boku.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Wtórny aparat kopulacyjny od strony brzusznej.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
|
Samica
|
| |
|
Czasem wśród turzyc samice składają jaja, widać to doskonale — ale z daleka. 1 lipca 2007 r. — leśne torfowisko koło wsi Gęsianka-Borowe (UTM EC49).
(foto Ewa Miłaczewska)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
|
Siedzącą na gałęzi samicę Anax imperator rzadko zdarza się widzieć. Taki szczęśliwy przypadek zdarzył się Pawłowi Buczyńskiemu w Zalesiu Kańskim (UTM FB56) na Lubelszczyźnie, między Lublinem a Chełmem 30 lipca 2010 r.
Samica nie jest już pierwszej młodości, jest ściemniała, kolory ma mało kontrastowe, skrzydła nieco zlatane.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Kaleką, pozbawioną lewego tylnego skrzydła samicę Anax imperator udało się sfotografować w piaskowni, w Borowej koło Dęblina (UTM E51) 21 lipca 2016 r.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Samica Anax imperator sfotografowana w Zalesiu Kańskim (UTM FB56) na Lubelszczyźnie 1 lipca 2022 r.
Jest to miejsce stałego pobytu imperatorów.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Ta samica sfotografowana została w Żyglinku koło Miasteczka Śląskiego (UTM CA59) 3 lipca 2021 r.
Ma bardzo jaskrawe, niebieskie ubarwienie. W zasadzie tylko po narządach analnych można rozpoznać, że nie jest to samiec.
(foto Robert Łuczak)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
6 czerwca 2021 r. koło stawu Górnik na katowickim Giszowcu (UTM CA66) przeobraźenie samicy.
(foto Robert Łuczak)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
6 czerwca 2021 r. koło stawu Górnik na katowickim Giszowcu inne przeobrażenie oraz porównanie wielkości głowy imago i larwy (wylinki).
(foto Robert Łuczak)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
|
Głowa samicy Anax imperator z profilu.
(foto Robert Łuczak)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Głowa młodej samicy Anax imperator en face.
(foto Robert Łuczak)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
To głowa starej samicy napotkanej 12 września 2021 r. w Żyglinku koło Miasteczka Śląskiego (UTM CA59). Jak widzimy, nie tylko u starych ludzi pojawiają się zmarszczki na twarzy.
(foto Robert Łuczak)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Na powiększonym fragmencie zdjęcia widzimy ostre listki narządów analnych.
(foto Robert Łuczak)
|
| |
|
Narządy analne i rodne widziane od strony brzusznej
(foto Robert Łuczak)
|
| |
|
Tu zaś w widoku z boku oprócz narządów analnych widać ciemne walwy i pokładełko.
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
| |
|
Zachowania rozrodcze
|
| |
|
Kopulująca para sfotografowana 24 maja 2018 r. pod zamkiem w Pieskowej Skale (UTM DA16) w Ojcowskim Parku Narodowym.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Para sfotografowana 1 lipca 2022 r. nad stawami w Zalesiu Kańskim (UTM FB56) na Lubelszczyźnie.
(foto Agnieszka Tańczuk)
|
| |
|
To także para napotkana 1 lipca 2022 r. nad stawami w Zalesiu Kańskim — tej parze nie przeszkadzają pokrzywy.
(foto Agnieszka Tańczuk)
|
| |
|
Samice zawsze składają jaja samotnie. Czasem składająca jaja samica unosi się w powietrze i wraca na inne miejsce na tym samym długim liściu.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
25 czerwca 2007 r. udało się Piotrowi podejść dostatecznie blisko do samicy składającej jaja w tkankę leżącego na wodzie, butwiejącego liścia pałki wodnej. Samice zaaferowane składaniem jaj są zwykle łatwiejszym celem. O ile oczywiście nie robią tego w miejscu niedostępnym.
Widzimy, że jest podobnie ubarwiona jak samiec, ale znacznie mniej jaskrawa. To oczywiście dojrzała samica. Młode mają odwłok pozbawiony niebieskiego koloru. Jest on jasny zielonkawy z brązowym pasem po środku. Skrzydła mają odcień żółtawy, są mocniej zabarwione w stosunku do skrzydeł samców, u których są niemal bezbarwne.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Na tym zdjęciu widzimy, że samica ustawia odwłok pod różnym kątem tak, aby pokładełkiem wkłuć jaja w różnych miejscach bez konieczności zmiany pozycji całego ciała.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Na zbliżeniu widzimy, że tułów u samicy jest jaśniejszy niż u samca, całkowicie zielony, szwy tułowia są mało widoczne, pierwszy segment odwłoka też jest zielony. Uda samicy są brązowe, natomiast golenie i stopy — czarne. Przednia (kostalna) żyłka każdego skrzydła jest żółta. Oczy żółtozielone, a czoło kanciaste — pozbawione jest ciemnych znaków na górnej powierzchni.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
17 czerwca 2007 r., w Tarnawatce (UTM FB60) na Lubelszczyźnie — nieco inny sposób składania jaj w pływające po powierzchni wody liście rdestnicy pływającej Potamogeton natans. Samica nie podgina odwłoka, a mimo to wkłuwa jaja w liście pozostawiając na ich powierzchni widoczne otworki.
(foto Wiaczesław Michalczuk)
|
| |
|
Bardzo ciekawe zdjęcie — typowy sposób składania jaj — obok siebie samica Anax imperator w pojedynkę, Anax parthenope w tandemie, a w dodatku dwa tandemy Erythromma viridulum na górze zdjęcia. Zdjęcie zrobiono we Wrocławiu w Parku Szczytnickim (UTM XS46)
(foto Janina Kuś)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
|
Larwa/wylinka
|
| |
|
Rozwój larw trwa rok i w następnym roku, na przełomie maja i czerwca, któregoś ciepłego poranka larwy wspinają się po młodych lub zeszłorocznych roślinach, aby mogło się dokonać ich przeobrażenie. Często robią to niemal jednocześnie i licznie, w jednym obszarze akwenu, w którym przyszło im żyć w stanie larwalnym. Znajdujemy wówczas wiele wylinek dużo dłuższych, potężniejszych i bardziej kolczastych niż wylinki żagnic.
W czerwcu 2010 roku Piotr sfotografował wylinkę husarza władcy w Międzyrzecu Podlaskim. To bardzo duża larwa, może osiągać długość ciała: 50–54 mm, jest przy tym znacznie szersza i masywniejsza niż larwy żagnic należących przecież do tej samej rodziny.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Wylinka znaleziona 7 czerwca 2005 roku nad leśnym zbiornikiem dystroficznym koło wsi Gęsianka (UTM EC49) w powiecie Mińsk Mazowiecki.
(foto Ewa Miłaczewska)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Wylinka znaleziona 7 lipca 2015 roku w Starym Toruniu (UTM CD27).
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Ta sama wylinka widziana nieco z boku.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Kolce boczne występują na segmentach 7–9, kolce segmentu 9 sięgają daleko poza połowę segmentu 10. Kolców grzbietowych, jak u wszystkich Aeschnidae brak. Stosunek długości cerci do paraproktów wynosi 0,5:1.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Na grzbietowej stronie epiproktu samca znajduje się garb podstawny, który u Anax imperator jest niemal tak długi, jak połowa cerci. Szerokość garbu podstawnego na jego końcu jest wyraźnie mniejsza od jego długości.
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
|
Na grzbietowej stronie epiproktu samicy garbu podstawnego nie ma.
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
|
Głowa.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Stosunek największej do najmniejszej szerokości bródki Anax imperator wynosi 2:1, zaś największej szerokości do długości 1:1,5. Bródka ma bardziej zarysowaną „talię” niż bródka A. parthenope.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Wylinka Anax imperator znaleziona 26 maja 2005 roku nad leśnym zbiornikiem koło Gęsianki w pow. Mińsk Mazowiecki. Bródka wydaje się węższa i dłuższa od pokazanej wyżej, w rzeczywistości jest po prostu bardziej zwinięta.
Oskórek larw bywa różnie zabarwiony od żółtobrązowego do czarnoszarego.
(foto Ewa Miłaczewska)
|
| |
|
Wylinki zebrane nad dystroficznym zbiornikiem koło Gęsianki 24 czerwca 2007 roku. Większość znalezionych przeze mnie wylinek była właśnie taka ciemna.
(foto Ewa Miłaczewska)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
