|
Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
|
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
|
Lecicha mała
Orthetrum coerulescens |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
| Samiec | |
|
Samiec obserwowany przeze mnie w Woli Polskiej nad oczkiem wodnym był bardzo płochliwy. Siedział przez kilkanaście sekund na łodydze situ. Zrobiłam mu jedno znośne zdjęcie z odległości blisko metra. Wiedziałam dobrze co fotografuję, wiedziałam, że jest to lecicha mała — ważka rzadko spotykana, znajdująca się na Czerwonej Liście. I bardzo mi żal, że zrobiłam jej tylko to jedno w miarę wyraźne zdjęcie.
Widzimy tu, że odwłok samca jest całkowicie niebieski, niebieskie są też narządy analne. Niebieskie są jego oczy, a pterostigmy są jasne — kremowe. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Drugie zdjęcie, jak to się mówi „nie liczy się w towarzystwie”. Ale jednak coś ważnego na nim widać. Widać, że na tle brązowego tułowia występują jasne pasy. Jest to ważna cecha charakterystyczna. Najdelikatniejsza, na jaką mogłam się zdobyć, próba zbliżenia wywołała natychmiastową ucieczkę. Samczyk błyskawicznie zniknął między drzewami. Była tam też samica, ale jeszcze wcześniej spłoszyła się i znikła. Nawet nie zdążyłam jej obejrzeć i raczej czułam niż stwierdziłam, że nie była to samica szablaka. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samiec złowiony nad ogrodowym oczkiem wodnym 10 sierpnia 2020 r. w Żbikach (UTM XT96) w powiecie pleszewskim.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Zupełnie młode samce są żółto-czarne, a woskowy nalot nadający odwłokowi nniebieski kolor rozwija się z wiekiem. Bardzo młody samiec Orthetrum coerulescens kolorem nie różni się od samicy. Jego płeć zdradza tylko kształt narządów analnych, które są proste, równoległe do siebie i dłuższe niż u samicy. Podobnie jak u samicy środkiem jego tułowia biegnie ciemna linia. Ta linia jest widoczna również w wieku dojrzałym.
Zdjęcie wykonane nad Kozim Brodem 23 czerwca 2010 r.
(foto Jakub Liberski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu, u ważki widocznej z boku, widzimy dwa jasne pasy na bokach tułowia. Nie są one tak niebieskie, jak na zdjęciu „mojego” samca z Woli Polskiej. Niemniej wszystkie inne cechy świadczą o tym, że jest to samiec Orthetrum coerulescens. Najpewniej jest nieco młodszy, o czym swiadczą żółte jeszcze boki trzech pierwszych segmentów odwłoka. Zdjęcie zrobiono 4 lipca 2009 roku.
(foto Piotr Cuber) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tego samca sfotografowała Alicja Miszta 12 lipca 2009 r. na torfowisku w okolicy Wody Granicznej koło Pniowca w pobliżu Tarnowskich Gór.
(foto Alicja Miszta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Obserwacja w naturalnym środowisku pozwala na wykonanie znacznie większej ilości zdjęć, przez co samo można z nich wybrać takie, na których widać cechy charakterystyczne. Tu widzimy całkowicie (wraz z narządami analnymi) niebieski odwłok samca Orthetrum coerulescens, bez czarnego koloru na jego końcu oraz niebieskie oczy, beżowe czoło i charakterystyczne dla gatunku jasne pasy na wierzchu tułowia. (12 lipca 2009 r.)
(foto Alicja Miszta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
W tym samym miejscu, 4 lipca 2009 roku, to wspaniałe zdjecie zrobił Piotr Cuber współpracujący z Alicją Misztą. Ciemne znaki na odwłoku tego samca Orthetrum coerulescens świadczą o tym, że zadbał on już o przedłużenie gatunku. Takie znaki — zadrapania na woskowym nalocie — zostawiają kolczaste odnóża samic — patrz Zachowania rozrodcze. Widzimy tu też długie, jasne żółtawe pterostigmy oraz pojedynczy rząd pólek w obszarze Rspl — o czym będzie dalej. (foto Piotr Cuber) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na zdjęciu obok możemy już wstępnie dokonać porównania lecichy małej Orthetrum coerulescens — z prawej (z jasnymi pasami na boku brązowego tułowia), z lecichą południową Otrhetrum brunneum — z lewej (z całkowicie niebieskim tułowiem i odwłokiem).
(foto Piotr Cuber) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Pozwoliłam sobie zrobić takie zestawienie dwóch zdjęć Piotra Cubera. Widzimy tu zarówno porównanie wielkości dwóch podobnych do siebie lecich, jak i ich ubarwienia — zwłaszcza tułowia oraz wyeksponowanych w czerwonych prostokątach obszarów Rspl (tu zaznaczonych białym tłem z przyciemnionymi żyłkami) tak, aby można było łatwiej wychwycić różnice. Lecicha mała ma w tym obszarze pojedynczy rząd pólek, a lecicha południowa ma kilka środkowych pólek podwójnych.
(foto Piotr Cuber/zest. Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
24 lipca 2021 r. nad ogrodowym oczkiem wodnym w Żbikach (UTM XT96) w pow. pleszewskim. Ten samiec Orthetrum coerulescens do złudzenia przypomina (pewnie bo jest już stary) samca lecichy południowej Orthetrum brunneum, ma całkowicie niebieski tułów.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ale użyłkowanie skrzydeł dowodzi, że mamy do czynienia z Orthetrum coerulescens.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Również aparat kopulacyjny wyraźnie świadczy, że jest to lecicha mała. Widać, że trzeba być czujnym z tymi gatunkami.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Samica | |
|
Samica Orthetrum coerulescens ma kolor piaskowożółty, środkiem odwłoka biegnie cienka czarna linia, po bokach której, na zakończeniu każdego segmentu, leżą dwa czarne punkciki. Na końcu odwłoka widzimy duże, żółte narządy analne.
Oczy ważki są jasnoniebieskie, skrzydła mają zażółcenia w części przedniej od nasady do węzełka.
Na wierzchu tułowia i po jego bokach podobnie, jak u samca występują jasne linie. Zdjęcie zrobiono 16 sierpnia 2007 r. w Kwileniu pow. pleszewski.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Czoło samicy jest również piaskowożółte, podobnie jak całe ciało.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samica złowiona nad ogrodowym oczkiem wodnym 10 sierpnia 2020 r. w Żbikach (UTM XT96) w powiecie pleszewskim.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To też stara samica, sfotografowana tego samego dnia i w tym samym miejscu. Jest tak mocno zniebieszczała, że wygląda jak samiec.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samica, sfotografowana 12 czerwca 2011 roku w Kwileniu.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Czoło samicy sfotografowanej 10 sierpnia 2020 r. w Żbikach.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Młoda samica, sfotografowana 27 lipca 2019 roku nad Kozim Brodem w Ciężkowicach, gdzie populacja utrzymuje się od wielu lat.
(foto Maria Wiszniowska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Zachowania rozrodcze | |
|
Zwykle pary łączą się gwałtownie w powietrzu, po czym w pozycji „kółeczka” fruną, by przysiąść na roślinach lub na ziemi. Są wówczas tak zajęte sobą, że można je podejść dość blisko. Zdjęcie zrobiono 12 lipca 2009 roku nad Wodą Graniczną koło Pniowca.
(foto Piotr Cuber) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Para kopulująca 7 sierpnia 2020 r. nad ogrodowym oczkiem wodnym w Żbikach.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta sama para kopulująca 7 sierpnia 2020 r. nad oczkiem wodnym w Żbikach.
(foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Larwa/wylinka | |
|
Proces przeobrażenia Orthetrum coerulescens 23 czerwca 2010 r. nad Kozim Brodem w okolicy Jaworzna i Ciężkowic. Larwa najwyraźniej żyła ostatnio na piaszczysto-mulistym dnie, bo wylinka jest oblepiona ziarenkami piasku.
(foto Jakub Liberski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Wylinka. 23 czerwca 2010 r. nad Kozim Brodem między Jaworznem i Ciężkowicami. Długość ciała wynosi ok. 15-20 mm.
(foto Jakub Liberski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Wylinka napotkana 28 maja 2018 r. w Opolu na terenie kamieniołomu Odra II (UTM YS01). To był masowy wylęg i podłoże kredowe, stąd wylinka jest mocno ubrudzona osadami kredowymi.
(foto Paweł Buczyński, wylinka ze zbiorów Agnieszki Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta sama wylinka, nabita na szpilkę entomologiczną, widziana z boku.
(foto Paweł Buczyński, wylinka ze zbiorów Agnieszki Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Piramida analna jest krótka i masywna.
(foto Paweł Buczyński, wylinka ze zbiorów Agnieszki Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Zdjęcie głowy z góry. Widzimy tu, że potylica jest na grubo pokryta osadem kredowym, ale oczy są czyste, co świadczy o tym, że larwa często przecierała je odnóżami.
(foto Paweł Buczyński, wylinka ze zbiorów Agnieszki Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu widać, że oprócz oczu czyszczony był również aparat gębowy.
(foto Paweł Buczyński, wylinka ze zbiorów Agnieszki Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
............. w zbliżeniu.
(foto Paweł Buczyński, wylinka ze zbiorów Agnieszki Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
............. w zbliżeniu.
(foto Paweł Buczyński, wylinka ze zbiorów Agnieszki Tańczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Galeria zdjęć |
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.
Porównanie wszystkich lecich spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: LECICHA ORTHETRUM. Więcej czytaj na sronie Odonata.pl w opracowaniu, które przgotowała Anna Rychła. |