Husarz wędrowny
Anax ephippiger


Rozmiary: Długość ciała Anax ephippiger wynosi maksymalnie 70 mm (Dijkstara, 2006)
Rozpiętość skrzydeł dochodzi do 100 mm
Czas występowania
imagines:
Od początku V do 1 dekdy X (II pokolenia)
Obszar występowania: Anax ephippiger jest bardzo rzadki, ale możliwy do spotkania na całym obszarze kraju. Naloty tego husarza z południa, z obszaru afrykańskiego i południowoazjatyckiego są nieregularne, jednosezonowe — bo ważka ta w żadnym stadium swego życia nie jest w stanie przetrwać naszej zimy.
 
 

NA SKRÓTY
Występowanie
Biotop
Samiec
Samica
Zachowania rozrodcze
Larwa/wylinka

Zdjęcia: Paweł Buczyński
Leszek Górajski
Grzegorz Kolago
Jan Król
Andrzej Kucharski
Krzysztof Lewandowski (Vedi)
Jakub Liberski
Wiaczesław Michalczuk
Sławomir Pawlak
Janusz Ratajczak
Peter Senn
Agnieszka Tańczuk
Maria Wiszniowska
Michał Wolny
Tekst: Ewa Miłaczewska
© Ewa Miłaczewska

 

Występowanie
 
Występowanie Anax ephippiger w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce

1 — historyczne stanowiska z wylotem rodzimego pokolenia
2 — inne stanowiska historyczne
3 — historyczne stwierdzenia niepewne
4 — punkty, w których wykonano zdjęcia w latach 2011-2018
5 — punkty, w których wykonano zdjęcia podczas nalotu w 2019 r.
6 — punkty, w których wykonano zdjęcia 2. pokolenia i wylinek podczas nalotu w 2019 r.
7 — punkty, w których wykonano zdjęcia osobników z nalotu i wylotu 2. pokolenia w 2019 r.
PBu — Paweł Buczyński — Lublin
LG — Leszek Górajski — Konin
GK — Grzegorz Kolago — Kraków
JK — Jan Król — Goczałkowice
KL — Krzysztof Lewandowski (Vedi) — woj. kujawsko-pomorskie i warmińsko-mazurskie
WM — Wiaczesław Michalczuk — woj. lubelskie
SP — Sławomir Pawlak — pow. wieluński, woj. łódzkie
JR — Janusz Ratajczak — woj. wielkopolskie
PS — Peter Senn — Gdynia
AT — Agnieszka Tańczuk — Lędziny k/Opola
MWi — Maria Wiszniowska — Katowice
MW — Michał Wolny — woj. opolskie
 
 
Biotop
Anax ephippiger występuje głównie w suchych i półsuchych rejonach Afryki i południowo-zachodniej Azji. Jest gatunkiem wędrownym i zalatuje nad obszar śródziemnomorski, gdzie prawdopodobnie corocznie rozmnaża się. Przy sprzyjających warunkach pogodowych, niekiedy odbywa dalekie wędrówki z ciepłymi prądami powietrza, docierając nawet do Islandii. Spośród gatunków nomadycznych jest to dotychczas najrzadziej spotykany gatunek w Polsce, stwierdzony na kilkunastu stanowiskach, w przeszłości największy nalot zarejestrowano w roku 1995.

Kolejny duży nalot obserwowany był w drugiej połowie maja 2019 r. Zdjęcia z tego nalotu możemy zobaczyć poniżej, a wyróżnione są niebieskim kolorem opisu. Nie są to oczywiście wszystkie obserwacje — więcej możemy zobaczyć na mapce sporządzonej i systematycznie aktualizowanej przez Wiaczesława Michalczuka. Po nalocie ważka ta nie przeżywa w Polsce zimy w żadnym stadium. Dorosłe osobniki mogą zalatywać do Polski późną wiosną lub wczesnym latem i przystąpić do rozrodu w płytkich, ciepłych wodach na obszarze otwartym. Larwy rozwijają się w ciągu 80-90 dni i wylatuje rodzime dla Polski pokolenie, którego dalszy los nie jest znany. Tymczasem około 10 sierpnia zaobserwowano pierwsze juwenilne osobniki 2. pokolenia z nalotu 2019 roku.

 
Piaskownia między Grabówką a Kotlarnią (UTM CA07) w woj. opolskim (niedaleko Kędzierzyna–Koźla), 13 lipca 2011 r.
(foto Michał Wolny)
Na obu zdjęciach widzimy dwa różne zbiorniki wodne występujące w piaskowni. Takich zbiorników jest tu wiele, bo też piaskownia jest ogromna.
(foto Michał Wolny)

 
Staw Górnik na katowickim Giszowcu (UTM CA66) wyschnięty po upalnym lecie 2018 r. Dno jest poryte przez dziki.
(foto Maria Wiszniowska)
Rozlewiska w dolinie Wieprza koło Izbicy (UTM FB54). Liczne samce terytorialne ok. 20. Tandemów ok. 35 i tyle samo par składających jaja.
(foto Wiaczesław Michalczuk)

 
Olchowiec pow. biłgorajski (UTM FB34). Łąkowe rozlewiska w dolinie Tanwi. Obserwowano 7 samców, 1 tandem i 1 składanie jaj. Nieco dalej, ok 1 km na północ także na łąkowych rozlewiskach Tanwi — 4 terytorialne samce, 2 tandemy i 1 składanie jaj.
(foto Wiaczesław Michalczuk)
Konin — mokre łąki nad Wartą (UTM FB07) położone ok. 1 km od centrum miasta.
(foto Leszek Górajski)

 
Lublin — Zimne Doły — zbiornik przy ulicy Nałęczowskiej (UTM FB07).
(foto Paweł Buczyński)
Wyrobisko koło Naramic pow. wieluński, woj. łódzkie (UTM CB28).
(foto Sławomir Pawlak)

 
Stawy koło Pniówka w powiecie zamojskim — stawy — siedlisko rozrodcze (UTM FB61).
(foto Wiaczesław Michalczuk)
Zalew koło Kraśniczyna w powiecie krasnostawskim — stawy — siedlisko rozrodcze (UTM FB64).
(foto Wiaczesław Michalczuk)

 
Samiec
 
Otrzymałam krótki i zwięzły list od Piotra Zabłockiego z Opola: „Przesyłam zdjęcie samca Anax ephippiger, niestety tylko w ręce... Obserwowany i złapany w kwadracie UTM CA07, w piaskowni koło Grabówki w woj. opolskim, 13 lipca 2011 r., gdzie występował w towarzystwie 28 innych gatunków ważek (i kto mówi, że 13 to pechowa liczba...;-)). Zdjęcie zrobił Michał Wolny.”
W tej sytuacji mnie pozostało tylko opisać najważniejsze cechy charakterystyczne. Charakteryzuje się szeroką kulistą głową o dużych brązowych, od spodu często zielonkawych oczach. Husarz ten jest podobny do husarza ciemnego Anax parthenope, jednakże jest wyraźnie mniejszy. Ma jak jego kuzyn odwłok z niebieskim „siodłem” na segmencie 2 i częściowo 3, ale odwłok A. ephippiger jest smuklejszy i dużo jaśniejszy, piaskowobeżowy, mniej przewężony za „siodłem” niż u A. parthenope. Rysunek na odwłoku jest cechą kluczową gatunku, na segmentach 8-10 występują jasne plamy po obu stronach ciemnej linii, biegnącej wzdłuż jego osi. Tułów jest piaskowobeżowy bez żadnych pasów, na bokach stopniowo przechodzący w kolor zielonkawy.
Na czole występują dwie równoległe, niepołączone ze sobą czarne belki, natomiast brak tam jakiegokolwiek śladu barwy niebieskiej.

(foto Michał Wolny)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
U podstawy segmentu S1, na segmencie S2, tuż przy granicy niebieskiego „siodła” występuje brązowy (u dojrzałych osobników) pierścień, u A. parthenope jest on wyraźnie żółtawy. Ale i u młodziutkich A. ephippiger jest on jasny beżowy, niemal żółty, co zobaczymy później.

(foto Michał Wolny)
 
24 sierpnia 2011 r. — pomiędzy miejscowościami Pelayo i El Guijo, tuż obok Cieśniny Gibraltarskiej w Hiszpanii. Tu Kuba Liberski obserwował kilkanaście zgodnie polujących w czterdziestostopniowym upale, najprawdopodobniej niedojrzałych jeszcze osobników gatunku Anax ephippiger. Husarze te niemal nie siadały, były w ciągłym ruchu.
Do przysiadajacych na moment nie można było się zbliżyć, stąd zdjęcia robione są z maksymalnym zoomem.

(foto Jakub Liberski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Prawdziwa niespodzianka — samiec Anax ephippiger napotkany naprawdę późno, bo 8 października 2018 r. nad zupełnie wyschniętym stawem Górnik na katowickim Giszowcu. Jest to osobnik z 2. pokolenia. Obserwację tę opisano w notatce w Tomie 14 „Odonatrix”.

(foto Maria Wisznowska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Żwirownia Ostrowitko w woj. kujawsko-pomorskim (UTM CD75) 27 maja 2019 r. Nalot husarzy wędrownych Anax ephippiger.
Autor zdjęcia tak opisuje zachowania ważek tego gatunku: „Zachowanie podobne do zachowań samców A. affinis z tą różnicą, że lot odbywają na wysokości od 50-100 cm od lustra wody. Nie zawisają, jedynie zwalniają i wypatrują. Natomiast samica pojawia się nad miejscem patrolowanym przez samca na wysokości 4-5 metrów i zatacza w powolnym locie koło. Gdy samiec ją dojrzy natychmiast wzbija się ku niej, chwyta i para zamyka w locie „serduszko” odlatując w dogodne, spokojne z jej punktu widzenia miejsce.”


(foto Krzysztof Lewandowski – Vedi)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Anax ephippiger sfotografowany 30 maja 2019 r. na terenie wyrobiska piasku (po budowie drogi S5) w Tarnowej Łące (UTM XT22) między Lesznem a Rawiczem w woj. wielkopolskim. Latało kilka (moźe kilkanascie) osobników — trudno dokładnie oszacować. Kopulowały i składały jaja.

(foto Janusz Ratajczak)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Ten samiec również został sfotografowany 30 maja 2019 r. na terenie tego samego wyrobiska piasku między Lesznem i Rawiczem.

(foto Janusz Ratajczak)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Anax ephippiger sfotografowany 1 czerwca 2019 r. na drugim stanowisku w okolicy, jest to techniczny stawek przy drodze S5 na wysokości wsi Pakówka w pow. rawickim w woj. wielkopolskim (UTM XT22). Obserwowano kilka osobników, kopulacje, składanie jaj.

(foto Janusz Ratajczak)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Odpoczywający na krzewie głogu samiec sfotografowany 20 maja 2019 r. w Koninie (UTM CC19). Zdjęcie zrobione w granicach miasta.

Autor pisze: „Zdjęcie zrobione praktycznie w centrum miasta Konina. Mamy w niewielkiej odległości koryto rzeki Warty i po obu jej stronach niewielkie łąki, które graniczą bezpośrednio w niektórych miejscach z miastem. W tym przypadku zdjęcie zostało zrobione na dojściu do pobliskiej łąki graniczącej z rzeką Wartą do centrum miasta jest około 1 km może odrobinę więcej. Siedziała grzecznie uwieszona na kwieciu chyba głogu jednoszyjkowego, jak mi wyjaśniono, bo na drugi dzień zrobiłem zdjęcie kwiatostanu i liści, by rozwiać wątpliwości, więc opieram się na opinii znawców tematu. Ważka na moje oko sobie odpoczywała, ewentualnie się wygrzewała, bo było dość chłodno ale chwilami słoneczko przecierało się przez chmury i można było poczuć jego ciepełko ...


(foto Leszek Górajski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
... Obserwowałem ważkę 45 minut nie zmieniała pozycji jedynie podciągała swój odwłok uginając go w pałąk do brzusznej strony. Kiedy słońce zaświeciło na dłużej po prostu odleciała i tyle ją widziałem.”

(foto Leszek Górajski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Samiec z boku — sfotografowany 5 czerwca 2019 r. w kamienołomie Liban w Krakowie. Autor zdjęcia widział tam tandem, ale samica zaraz odleciała udało się jej zrobić zaledwie nieostre dokumentacyjne zdjęcie.

(foto Grzegorz Kolago)
 
A to już samiec z 2. pokolenia 2019 r. Napotkano go z dnia 9 sierpnia 2019 r. przy wyrobisku koło Naramic (UTM CB28) pow. wieluński, woj. łódzkie.

(foto Sławomir Pawlak)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Samiec z 2. pokolenia obserwowany 20 sierpnia 2019 r. w Tarnowej Łące między Lesznem a Rawiczem, gdzie autor zdjęcia widział 30 maja dojrzałe osobniki. Tak więc w ciągu około 80 dni nastąpił rozwój larw i przeobrażenie. Oprócz zdjęć tego osobnika Janusz Ratajczak zabrał liczne wylinki. Samiec ten jest bledszy, a więc od pokazanego na zdjęciu Sławomira Pawlaka nieco młodszy. Pamiętajmy jednak, że ta różnica wieku może wynosić około 1 godziny.

(foto Janusz Ratajczak)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Samiec z 2. pokolenia obserwowany 20 października 2019 r. w Goczałkowicach Zdroju (UTM CA53) przy stawach rybnych Zabrzeszczak.

(foto Jan Król)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Ten sam samiec widziany z boku.

(foto Janusz Ratajczak)
 
Teneralny samiec dopiero opuścił wylinkę — napotkany został nad Stawem Górnik na katowickim Giszowcu 22 sierpnia 2019 r. Autorka zdjęcia obserwowała proces jego wybarwiania i zabrała wylinkę. Spotkanie było dla niej niespodzianką, bo mimo codziennych wizyt nad zbiornikiem nie zauważyła wcześniejszego nalotu dorosłych osobników.

(foto Maria Wiszniowska)
 
Ostatnie segmenty odwłoka dojrzałego samca. Widzimy charakterystyczne jasne, piaskowobeżowe plamy po bokach, są one rozdzielone czarnymi paskami. Narządy analne są dość krótkie, dolne trójkątne i ząbkowane. U młodych osobników są jasne, później brązowe, a w końcu niemal czarne, jak na zdjęcu Michała Wolnego na początku strony.

(foto Leszek Górajski)
 
Ostatnie segmenty odwłoka juwenilnego samca — plamy po bokach segmentów 8-10 są szaro-niebieskie, a narządy analne są dużo jaśniejsze niż u osobników dojrzałych.

(foto Janusz Ratajczak)
 
 
Samica
 
Wiaczesław Michalczuk spotkał samicę Anax ephippiger 15 września 2009 r. w późnych godzinach popołudniowych, w dolinie Szyszły koło miejscowości Stare Dyniska (UTM FA98). Swoją przygodę z tą rzadką ważką opisał w ten sposób:

Poszliśmy z koleżanką-botanikiem sprawdzić stanowisko rzadkości botanicznej — starca wielkolistnego Senecio macrophyllus. Ponad krzakami zauważyłem latającą ważkę. Polowała sobie ponad dużą kępą krzaków, ale nie było jak podejść z siatką. Widziałem z daleka, że jest to jakaś ważka, której dotychczas nie znałem, bo miała ubarwienie beżowo-różowe. Schowałem się za krzakiem. Gdy wychyliłem się zza niego zauważyłem, że leci prosto na mnie. Zdałem sobie sprawę, że mam teraz jedyną szansę na jej złapanie. Nieraz obszedłem się smakiem po pierwszej niecelnej próbie. Ale udało się i złapałem ją. Nie wiedziałem na 100%, co to za gatunek, ale dobrze typowałem. Tak wyglądało moje pierwsze spotkanie z Anax ephippiger. Osobnik wygląda na dość młodego — brak uszkodzeń na skrzydłach (a jest już 15. IX !!!) — z czego wynika, że jest to osobnik „nasz” z 2. pokolenia.

(foto Wiaczesław Michalczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Po zrobieniu pierwszego zdjęcia schwytanej samicy można było zaryzykować wypuszczenie jej i dalsze próby fotografowania.
U samic „siodło” jest jaśniejsze, szarawe, mniej wyraźne, lub w ogóle — jak tu — niewidoczne. Tułów jest pozbawiony barwnych pasów.

(foto Wiaczesław Michalczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Środkiem wzdłuż odwłoka, po jego grzbietowej stronie, biegnie — podobnie, jak u pozostałych husarzy, szeroki (zwłaszcza na segmentach 8-10), ciemny pas. Narządy analne samicy są jasne, ciemno obramowane, szerokie, szpiczaste i nakrapiane.

(foto Wiaczesław Michalczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Idealne zdjęcie juwenilnej samicy z 2. pokolenia. Zrobione zostało 11 sierpnia 2019 r. koło wsi Koszelewy położonej w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Rybno.

Autor zdjęcia pisze:
„Miejsce — to stawy hodowlane w pobliżu miejscowości Koszelewy. Zbiorniki pod koniec października są osuszane, bronowane i wapnowane, stąd innych ważek nad tymi dwoma zbiornikami prawie nie ma. Dopiero wczesną wiosną, kiedy nie ma już przymrozków są nawożone i napełniane wodą oraz wpuszczane są ryby. Jeżeli pałka lub inna roślinność się zbyt mocno rozrośnie to jest koszona.
To jest pierwsza obserwacja przeobrażeń w Europie w stawach hodowlanych zasiedlonych rybami, które choć małe do 15 cm, to jednak karpie, które żerują „przetrząsając” dno.

Najważniejsze: widzieliśmy i fotografowaliśmy kilkanaście osobników i były to tylko samice, jak pogoda dopisze, to w czwartek (15 sierpnia) musimy odwiedzić to miejsce, aby znaleźć młodociane samce.”



(foto Krzysztof Lewandowski – Vedi)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Młoda samica z 2. pokolenia. Zdjęcie zrobione zostało 6 września 2019 r. nad niewielkim zbiornikiem retencyjnym w osiedlu Sokółka w Gdyni-Chwarzno.
Nie znaleziono tam wylinki, samica była młoda, ale absolutnie zdolna do dalekich lotów — pochodziła zapewne z innego miejsca. Jak widać ephippigery doleciały do północnych skrajów Polski. Mamy sygnały, że Anax ephippiger dotarł w tym roku nawet do Norwegii. Jeszcze nie wiemy, czy próbuje wracać na południe (jak Pantala flavescens), czy tylko prowadzi ekspansję na północ.


(foto Peter Senn)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Prawa para skrzydeł. Skoro ważka dała się złapać Peter Senn postanowił zrobić jej sesję fotograficzną.


(foto Peter Senn)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Głowa i tułów tej samej samicy z Gdyni z boku.


(foto Peter Senn)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Twarz samicy.


(foto Peter Senn)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
I jej otwór gębowy uzbrojony w silne szczęki.

(foto Peter Senn)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Podnosimy rączki, ale szczerzymy zęby... widać tu, że szczęki są bardzo ostre.

(foto Peter Senn)
 
Na powiększonym wycinku jednego ze zdjęć tej samej ważki widzimy, że pokładełka i walwy samicy Anax ephippiger są niewielkie.
Podobnie, jak u samca na segmentach 8-10 po obu stronach ciemnego pasa grzbietowego występują jasne piaskowobeżowe (lub różowawe) plamki, co jest cechą charakterystyczną gatunku.

(foto Peter Senn)
 
Tu widzimy koniec odwłoka samicy od strony brzusznej. Walwy są krótkie, nie wystają wiele poza segment 9, zaś pokładełka są znacznie krótsze niż segment 10.

(foto Peter Senn)
 
Tu mamy koniec odwłoka młodej samicy od strony grzbietowej. Plamki, o których mowa wyżej, są tu jeszcze niebieskie, lecz wkrótce zmienią barwę. Narządy analne mają kształt listków — jasnych wzdłuż ich osi podłużnej i ciemnych na brzegach.


(foto Krzysztof Lewandowski – Vedi)
 
Koniec odwłoka młodej, ale już wybarwionej samicy od strony grzbietowej — kolor niebieski już znikł.


(foto Peter Senn)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Zachowania rozrodcze
 
26 maja 2019 r. w Lędzinach koło Opola (UTM BB81) nad jeziorkiem „Chi” — samiec z pochwyconą samicą leci w miejsce, gdzie będą mogły spokojnie kopulować.

(foto Agnieszka Tańczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
26 maja 2019 r. — w Topornicy (UTM FB51) w woj. lubelskim, w powiecie zamojskim, w gminie Zamość — kopulacja na trzcinach.

(foto Wiaczesław Michalczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
1 czerwca 2019 r. — w Lublinie na Zimnych Dołach (UTM FB07) — kopulacja.

(foto Paweł Buczyński)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
26 maja 2019 r. — w Topornicy na Lubelszczyźnie — składanie jaj w tandemie na butwiejących w wodzie trzcinach. Samiec (zapewne młody) ma ledwo widoczne niebieskawe siodło na 2 segmencie odwłoka, samica takiego siodła nie posiada. Jest to samica gymnochromatyczna.

(foto Wiaczesław Michalczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
26 maja 2019 r. — w Topornicy na Lubelszczyźnie — inna para podczas składania jaj. Tu oboje mają widoczne niebieskie siodło, lecz u androchromatyczej samicy jest ono znacznie mniej jaskrawe.

(foto Wiaczesław Michalczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
26 maja 2019 r. — w Topornicy na Lubelszczyźnie — dwie pary składające jaja obok siebie na jednym, stojącym w wodzie pędzie trzciny.

(foto Wiaczesław Michalczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
26 maja 2019 r. — w Olchowcu na Lubelszczyźnie — składanie jaj.

(foto Wiaczesław Michalczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
27 maja 2019 r. — w Izbicy na Lubelszczyźnie — składanie jaj.

(foto Wiaczesław Michalczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Larwa/wylinka
 
Wylinka znaleziona nad stawami w Pniówku koło Zamościa. Wylinki najczęściej spotykamy na roślinach stojących w wodzie na wysokości 20-50 cm powyżej powierzchni wody.

(foto Wiaczesław Michalczuk)
 
Zalew w Kraśniczynie w powiecie Krasnystaw — tu widzimy dwie wylinki Anax ephippiger jedna na drugiej.

(foto Wiaczesław Michalczuk)
 
Wylinka wyjęta spod przeobrażającego się samca Anax ephippiger nad Stawem Górnik na katowickim Giszowcu 22 sierpnia 2019 r. Tu widzimy stronę grzbietową. Zdjęcie przeobrażenia zamieszczono powyźej w dziale „samiec”.

(foto Maria Wiszniowska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Strona brzuszna wylinki samca z katowickiego Giszowca. Długość ciała larwy (a więc i wylinki) to 43-46 mm.

(foto Maria Wiszniowska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Wylinka samca, jedna z 32 wylinek obu płci zebranych przez Krzysztofa Lewandowskiego (Vedi) 15 sierpnia 2019 r. nad stawem hodowlanym koło wsi Koszelewy położonej w województwie warmińsko-mazurskim (UTM DE30), gdzie 11 sierpnia robił zdjęcia juwenilnej samicy.
Kolce boczne występują na segmentach 7-9. Kolce segmentu 9. sięgają mniej więcej do połowy segmentu 10. Kolor wylinki jest zwykle żołtobrązowy, czarnobrązowy lub czerwonawobrązowy. Rysunek zazwyczaj wyblakły i słabo wykształcony.
Otrzymane od Krzysztofa Lewandowskiego wylinki mają cieniutkie, niemal przezroczyste oskórki, są bardzo delikatne i trudne do właściwego rozpięcia.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Głowa. Tylna krawędź oka jest linią prostą, równoległą do krawędzi potylicy.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Bródka Anax ephippiger jest krótsza i szersza niż u pozostałych husarzy. Podobna do bródki Anax parthenope lecz znacznie mniejsza. Zwęża się stopniowo, jej boki to linie proste, nie ma taliowania. Stosunek największej do najmniejszej szerokości 2:1; największej szerokości do długości 1:1,2.

Klikając tu możemy porównać bródkę Anax ephippiger z bródką Anax imperator.

Klikając tu możemy porównać bródkę z bródką Anax parthenope.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Piramida analna. U obu płci stosunek długości cerci do paraproktów wynosi 0,4:1. Tu widzimy piramidę analną samca — na epiprokcie występuje garb podstawny.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Strona brzuszna odwłoka samca.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Strona brzuszna odwłoka samicy — na 9. segmencie widzimy pokładełka.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.

Porównanie wszystkich Anaxów spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: HUSARZ ANAX.