Czas lotów





Pierwsze ożywienie w świecie ważek zaczynamy obserwować już w końcu marca — zgodnie z astronomiczną wiosną, kiedy to w cieplejsze dni mogą nie tylko latać, ale nawet rozpoczynać gody straszki Sympecma. Odczuwalne lato, w ostatniej cieplejszej dekadzie, zaczynało się w pierwszej połowie czerwca, z początkiem jesieni bywa różnie, ale po pierwszych przymrozkach jesiennych zwykle w październiku, a najdalej w połowie listopada dla ważek jest już zima.

Przebiega to oczywiście różnie w różnych rejonach naszego kraju. Podczas, gdy w cieplejszych obszarach nizin zachodniej i centralnej Polski zaczynamy obserwować pierwsze ważki tzw. aspektu letniego, w Tatrach i na Podhalu jeszcze NIC nie lata. W wyższych partiach Karpat i Sudetów życie budzi się około 3 tygodnie później niż na nizinach, wybucha gwałtownie w czerwcu, ale już we wrześniu nadchodzi jego schyłek. Podobnie we wschodniej Polsce, o bardziej kontynentalnym, chłodniejszym klimacie. W południowej, podgórskiej cześci kraju wiosna przychodzi też wcześniej niż nad morzem. Tak więc podane tu terminy nie muszą być ściśle obowiązujące w obszarze naszych obserwacji.

Kolorem jasnoniebieskim oznaczono dane dotyczące okresu lotów ważek głównie na podstawie pracy Jacka WENDZONKI, 2005. Kolorem jasnoniebieskim w paski zaznaczono terminy wystąpień na podstawie informacji uzyskanych bezpośrednio od autorów danych dla strony wazki.pl, są one opisane dokładnie na stronach poszczególnych gatunków.

W ostatnich latach obserwujemy wcześniejsze niż dawniej rozpoczynanie się wiosny, następującej po łagodnej zimie. W tomie 15 czasopisma „Odonatrix” możemy przeczytać ciekawy artykuł na temat wiosennych pojawów ważek — patrz spis literatury poniżej. Dane te oznaczono kolorem czerwonym.

Ocieplenie klimatu spowodowało nie tylko wcześniejsze następowanie wiosny, ale też dłuższe i cieplejsze jesienie, pomiędzy jesienią a wiosną mamy zaledwie kilkutygodniowe zimy, w dodatku o stosunkowo wysokich temperaturach. Dni mroźnych jest w roku bardzo niewiele. Te zmiany powodują późne daty, jesiennych obserwacji ważek. W poniższej tabeli granatowym kolorem zaznaczono takie późne obserwacje w latach 2013-2020 — opisane w artykule Agnieszki TAŃCZUK i Grzegorza TOŃCZYKA, tekst ten jest dostępny w spisie literatury poniżej. Dane potwierdzone zdjęciami, zebrano z komunikatów zamieszczonych na stronie „Ważki (Odonata) w Polsce, otrzymanych od 95 osób. Tu naniesiono dane, które wykraczają poza oznaczone kolorem niebieskim.

Legenda
 okres występowania imagines
 początek miesiąca
 połowa miesiąca
 koniec miesiąca
 dane przesłane dla strony wazki,pl
 wcześniejsze notowania z 2018 r. (w podziale na 3 dekady miesiąca)
 późne notowania z lat 2013-2020. (w podziale na 3 dekady miesiąca)
     ?  okres nieznany
     2  występowanie drugiego pokolenia

 
 
 

MIKOŁAJCZUK P. 2014. Stwierdzenie wylotu drugiej generacji tężnicy małej Ischnura pumilio (CHARPENTIER, 1825) i tężnicy wytwornej Ischnura elegans (VANDER LINDEN, 1820) (Odonata: Coenagrionidae) w Polsce środkowo-wschodniej
Odonatrix 10(1): 24–30
pdf

RYCHŁA A., BUCZYŃSKI P., CZECHOWSKI P., DUMAŃSKI J., KUSAL K., LEWANDOWSKA E., LEWANDOWSKI K., MICHALCZUK W., NIEWOLIK J., ORSKA M., OSTROWSKI K., PIELOT M., RAUNER-BUŁCZYŃSKA E., ŚWITAŁA D., ŚWITAŁA M., TAŃCZUK A., TARKOWSKI A., TOŃCZYK G., WAKULSKI R., WASYLKÓW E., WERENIEWICZ K., WISZNIOWSKA M., 2019. Najwcześniejsze obserwacje ważek (Odonata) notowane w kwietniu i maju 2018 r. w Polsce.
Odonatrix 15_4. pdf

TAŃCZUK A., TOŃCZYK G., 2023. Collecting Data of Late Recordings of Dragonflies in Poland in the Period of 2013-2020, as an Example of the Citizen Science.
Studia Ecologiae Et Bioethicae.pdf

WENDZONKA J., 2005 — Klucz do oznaczania dorosłych ważek (Odonata) Polski.
Odonatrix 1 (Supl.1). pdf

WISZNIOWSKA M., BUCZYŃSKI P. 2018. Późne stwierdzenie Anax ephippiger (BURMEISTER, 1839) (Odonata: Aeshnidae) w Polsce południowej
Odonatrix 14_14. pdf

ŻURAWLEW P., PAWLAK S., DOLATA P. T., 2010 — Dane o występowaniu szablaka południowego Sympetrum meridionale (Sélys, 1841) i szablaka przepasanego S. pedemontanum (O. F. Müller in Allioni, 1766) w Południowej Wielkopolsce i na ziemi wieluńskiej.
Odonatrix 6(1). pdf