|
Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
|
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
|
Tężnica mała
Ischnura pumilio |
|
|
||||||||||||||||||||||||
| Występowanie | |
|
Występowanie Ischnura pumilio w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce
1 — obszar umiarkowanego występowania 2 — obszar lokalnego i rzadkiego występowania 3 — punkty, w których wykonano zdjęcia:
AK — Andrzej Kucharski — Uherce Mineralne PM — Piotr Mikołajczuk — okolice Międzyrzeca Podlaskiego PS — Peter Senn — Gdynia-Chwarzno JW — Jarosław Wenta — okolice Zakopanego PŻ — Przemysław Żurawlew — powiat Pleszew w Wielkopolsce |
| Biotop | |
| Ischnura pumilio spotykana jest w całym kraju w wodach w pierwszym stadium sukcesji. Najchętniej zasiedla rowy i drobne, płytkie zbiorniki śródpolne, również antropogeniczne — jak piaskownie, żwirownie. Zdarza się na torfowiskach. | |
|
Śródłąkowy rów melioracyjny w okolicy Międzyrzeca Podlaskiego zarośnięty rzęślą bagienną Callitriche palustris.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Rów o podobnym charakterze, świeżo oczyszczony, również w okolicach Międzyrzeca Podlaskiego.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Rów czyszczony mechanicznie w powiecie pleszewskim.
(foto Przemysław Żurawlew) |
|
Płytkie, wysychające rozlewisko w powiecie pleszewskim.
(foto Przemysław Żurawlew) |
| Samiec | |
|
Zielone samce najprawdopodobniej są osobnikami młodymi.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu dojrzały samiec niebieski.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Niebieskie są boki tułowia, spód odwłoka i jego dziewiąty i część ósmego segmentu. To najłatwiejszy sposób na odróżnienie samca I. pumilio od samca I. elegans, u którego z czarnym z wierzchu odwłokiem kontrastuje tylko dziewiąty niebieski segment. U samic jest inaczej, o czym za chwilę. Nogi ważki są jasne z czarnym pasem. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Jak wszystkie samce obu tężnic i ten ma dwubarwne biało-czarne pterostigmy, ale nie u wszystkich skrzydeł, jak Ischnura elegans, a tylko w przedniej parze. Ponadto, co widać na zdjęciu obok, dwubarwne pterostigmy przednich skrzydeł są niemal dwukrotnie większe od jednobarwnych na skrzydłach tylnych.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Za oczami występują niebieskie plamki na czarnym tle. Tył głowy jest czarny. Przedplecze samców jest czarne z niebieską lamówką, szerszą od strony głowy. Na bokach przedplecza mogą występować małe niebieskie plamki, nie u wszystkich osobników są one wyraźne.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Koniec odwłoka samca Ischnura pumilio — z wierzchu niebieski kolor występuje tylko na dziewiątym segmencie odwłoka i tylnej połowie ósmego segmentu. Na bokach i spodzie wszystkie segmenty mają barwę niebieską na większej lub mniejszej przestrzeni.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Na ostatnich segmentach odwłoka występują przeważnie czarne znaki. Tu udało mi się wybrać ze zdjęć Piotra Mikołajczuka kilka różnic w rozłożeniu czarnych plamek na niebieskim tle segmentów 8 i 9 odwłoków samców Ischnura pumilio. Na zdjęciu nr 1 plamek tych nie ma wcale. (zest. Ewa Miłaczewska) |
|
W książce pod redakcją Sternberga i Buchwalda w „Die Libellen Baden-Württembergs” takich przykładów jest więcej. Numerami 2-6 zaznaczyłam te, które najbardziej przypominają pokazane na zdjęciach powyżej. |
|
12 maja 2015 r. — stawy rybne w Uhercach Mineralnych. Te plamki na ostatnich segmentach odwłoka najbardziej przypominają zaznaczone na rysunku numerem 6.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Samica | |
| Podobie jak u tężnicy wytwornej Ischnura elegans tak i u tężnicy małej Ischnura pumilio samice są znacznie bardziej zróżnicowane niż samce. Żadna jednak samica I. pumilio nie ma na wierzchu odwłoka segmentów innych niż czarne. To je różni od samic tężnicy wytwornej, które mają barwny segment dziewiąty. | |
|
Młode samice są ogniście pomarańczowe. Według Sternberga i Buchwalda jest to forma aurantiaca. To jest normalne ubarwienie młodych samic I. pumilio, a która to forma barwna (czy zielona, czy niebieska) okaże się dopiero jak dorosną. Na wierzchu tułowia samice Ischnura pumilio mają wąską linię barwy czarnej, czarny jest również wierzch odwłoka. To ważka z powiatu pleszewskiego sfotografowana 7 sierpnia 2009 roku. (foto Przemysław Żurawlew) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Taka sama samiczka z okolic Miedzyrzeca Podlaskiego, widzimy, że część żyłek w skrzydłach ma pomarańczową barwę.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na zbliżeniu widzimy pomarańczowe oczy i tył głowy oraz przedplecze samicy — czarne z grubą pomarańczową lamówką, szerszą po bokach przedplecza.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Na boku tułowia nie występuje czarna linia widoczna u samic Ischnura elegans. Nogi młodej samicy są tak samo pomarańczowe jak tułów. Taki sam jest spód odwłoka i narządy płciowe.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
12 czerwca 2011 r. w okolicach Międzyrzeca Podlaskiego Piotr sfotografował samice Ischnura pumilio o niemal czerwonym zabarwieniu.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
4 sierpnia 2019 r. wysychający zbiornik retencyjny w osiedlu Sokółka w Gdyni-Chwarzno (UTM CF34), młoda samca podczas posiłku.
(foto Peter Senn) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta sama młoda samica z gdyńskiego osiedla Sokółka.
(foto Peter Senn) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Inne, dojrzałe już samice są zielone, z wiekiem brązowiejące. Oczy ich są zielone lub zielono-brązowe. Pterostigmy są szare lub szaro-czarne, nie tak kontrastowe, jak u samców.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To ważka z okolic Zakopanego. Widzimy, że wierzch tułowia i odwłoka ma czarny. Za jej oczami występują plamki w kolorze niebieskim.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To samica o androchromatycznym, niebieskim zabarwieniu — co oznacza, że ubarwiona jest podobnie jak samiec z tym, że nie ma niebieskiego koloru na ostatnich segmentach odwłoka.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To też samica o androchromatycznym zabarwieniu — tak bardzo niebieska, że bardziej już chyba się nie da. Zdjęcie zrobione 12 czerwca 2011 r. w okolicach Międzyrzeca Podlaskiego.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Jeszcze jedna samica androchromatyczna — tym razem napotkana 12 maja 2015 roku w Uhercach Mineralnych.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta samica nie jest ani zielona, ani niebieska. Wydaje się dość młoda, o czym świadczyć mogą jej zupełnie jasne pterostigmy i jej ubarwienie z wiekiem stanie się zielone.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Zachowania rozrodcze | |
|
I oto para — niebieski dojrzały samiec i zielona samica. Oboje typowi i dojrzali do rozrodu.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu niebieski samiec wybrał niebieską samicę nie zrażony jej „męskim” ubarwieniem.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Składanie jaj u obu gatunków tężnic przebiega podobnie, samice składają jaja w tkanki roślin i zawsze robią to samotnie.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Androchromatyczna samica składająca jaja — stawy rybne w Uhercach Mineralnych.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Larwa/wylinka | |
|
Dość nietypowe zdjęcie. Ten samiec nie zdołał wyswobodzić się całkowicie z wylinki i ma ją przyklejoną do skrzydła. Nie wybarwił się jeszcze zupełnie dobrze i nie sądzę, aby mógł latać ani zdobywać pokarm.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI. |