Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
Żagnica północna
Aeshna caerulea |
|
|
||||||||||||||||||||||||
Występowanie | |
Występowanie Aeshna caerulea w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce
1 — stanowisko współczesne 2 — stanowisko historyczne 3 — obszar poza zasięgiem występowania 4 — punkt, w którym wykonano zdjęcia:
JL — Jakub Liberski — Równia pod Śnieżką, Karkonoski Park Narodowy MW — Michał Wolny — Równia pod Śnieżką, Karkonoski Park Narodowy PZ — Piotr Zabłocki — Równia pod Śnieżką, Karkonoski Park Narodowy |
|
Gatunek borealno-górski. Liczny i pospolity w rejonie polarnym. Rozmieszczony od Szkocji po Kamczatkę, na południe po Kaukaz. W Europie (poza Norwegią, Szwecją, Finlandią, Estonią i Rosją) jako relikt polodowcowy na wyżynach przy granicy zwartego areału (południowa Szwecja, Łotwa) lub w górach dalej na południe: Sudety (Polska, Czechy), Szumawa (Czechy), Tatry, Karpaty (Słowacja), Schwarzwald (Niemcy), Alpy (Niemcy, Austria, Szwajcaria, Francja, Włochy, Słowenia). Tam gdzie gatunek jest reliktem, znajduje się w regresie. W Szkocji znany obecnie z siedmiu stanowisk, we Włoszech z jednego, raz stwierdzony w Słowenii, we Francji wyginął w Masywie Centralnym i Wogezach (obecnie tylko 2 stanowiska w Alpach), najprawdopodobniej wymarł także w Rumunii i na Węgrzech, dane z Białorusi wymagają potwierdzenia, w Austrii zasięg skurczył się do Alp. Liczniejszy jedynie w Szwajcarii a także Tyrolu i Karyntii (Austria). Aeshna caerulea jest znana obecnie w Polsce z jednego stanowiska. Jest to Równia pod Śnieżką w Karkonoszach. Gatunek podawany w przeszłosci z kilku innych stanowisk w Karkonoszach, Górach Izerskich i Masywie Śnieżnika, skąd najprawdopodobniej ustąpił, Część z tych historycznych danych wzbudza wątpliwości. [Jacek Wendzonka w: http://www.odonata.pl/ochrona_caerulea.php]. |
|
Biotop | |
Typowy tryfobiont, czyli gatunek związany ściśle z torfowiskami. W obszarze zwartego areału zasiedla torfowiska, bagna, wrzosowiska i tundrę poza granicą lasu. W górach Europy Centralnej i Zachodniej torfowiska wysokie w piętrze alpejskim i subalpejskim, na wysokości od 1000 do 2400 (2600) m n. p. m. Zasiedla niewielkie, płytkie zbiorniki, które szybko nagrzewają się latem.
|
|
Grupa Kolegów ze Śląska — Piotr Cuber, Alicja Miszta, Jakub Liberski, Michał Wolny i Piotr Zabłocki otrzymali licencję na badania terenowe nad ważkami w Karkonoskim Parku Narodowym w sierpniu 2011 roku. Już 2 i 3 sierpnia znaleźli się na obszarze ścisłego rezerwatu na Równi pod Śnieżką, gdzie mogli obserwować dwa bardzo rzadkie gatunki — żagnicę północną Aeshna caerulea, która obecnie ma tu jedyne stanowisko w Polsce oraz współwystępującą z nią na tym stanowisku miedziopierś górską Somatochlora alpestris. Dzięki nim mogę zaprezentować oba te gatunki na stronie www.wazki.pl. Powtórne badania przeprowadzone zostały przez ten sam zespół w połowie sierpnia. Obserwowano występowanie kilkudziesięciu osobników Aeshna caerulea, a wykonane zdjęcia nie mają sobie równych wśród dotychczas prezentowanych w kraju. |
|
|
|
|
Samiec | |
2 sierpnia 2011 r. samiec Aeshna caerulea siedzący na kosodrzewinie. U wszystkich gatunków ważek widoczny jest wpływ temperatury na intensywność ubarwienia. Jednakże najwyraźniejszy jest właśnie u Aeshna caerulea. Samce przy niskiej temperaturze mają widoczne szare plamy na ciemnym tle. (foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Złapany samiec ma wlaśnie takie ciemnoszare plamy. Charakterystyczne jest dla tego gatunku wyraźne przewężenie w obrebie 3 segmentu odwłoka.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Czarne narządy analne są podgięte ku górze.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Górne blisko dwukrotnie dłuższe od dolnych.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Po południu robi się cieplej i samce nabierają niebieskiej barwy.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ten sam samiec sfotografowany przez innego z Kolegów.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na zdjęciu złapanego samca dobrze widać niewielkie jasne, żółtawe plamki na grzbietowej stronie tułowia.
(foto Jakub Liberski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Najczęściej widuje się samce siadające na suchych, pozbawionych kory, znajdujących się zupełnie przy samej ziemi gałązkach kosodrzewiny.
(foto Jakub Liberski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Stąd obserwują swój zbiorniczek.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Można je tu sfotografować z różnych stron.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Nawet z dość małej odległości.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na bokach brązowego tułowia występują bardzo cienkie, sinusoidalne pasy żółtawej barwy przechodzacej ku grzbietowi w niebieską. Nogi czarne z brązowymi udami.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
16 sierpnia 2011 r. — dzień ciepły i słoneczny — samiec wyraźnie mocno wybarwiony na jaskrawoniebieski kolor.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Głowa samca z białawym czołem, nadustkiem i żuwaczkami. Na czole czarny T-kształtny znak, jak u większości żagnic. Między czołem a nadustkiem cienka czarna linia. Oczy niebiesko-brązowe, trójkat potyliczny białawy.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Charakterystyczną cechą gatunku jest krótka linia, na której stykają się oczy. Jej długość jest tylko około 1,5 raza taka, jak długość trójkąta potylicznego.
(foto Piotr Zabłocki) |
|
Żyłka radialna Ir3 nie jest rozwidlona poniżej podstawy pterostigmy, jak mają to inne żagnice.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samica | |
Samice Aeshna caerulea ubarwione są na żółto-brązowo. Podobnie zresztą ubarwione są młode samce. Na ciałach samic tak, jak u samców widać wpływ temperatury na intensywność i barwę plamek. U nagrzanych słońcem samic pojawia sie kolor niebieski, co zobaczymy za chwilę.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samica widziana z boku. Podobnie jak samiec ma sinusoidalne cienkie linie na bokach tułowia. Nogi samicy są brązowe. Oczy brązowo-żółte.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Narządy analne listkowate, brązowe.
(foto Piotr Zabłocki) |
|
Tu widziane z boku. Widzimy ciemne walwy i stosunkowo krótkie pokładełko.
(foto Michał Wolny) |
|
Ta samica wydaje się, że doskonale funkcjonuje, mimo odłamanych narządów analnych.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta sama samica. Jej nagrzane słońcem ciało jest wyraźnie pokryte na bokach niebieskimi plamkami. Na wierzchu odwłoka plamki pozostały żółte, co widać na poprzednim zdjęciu.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
I jeszcze raz z drugiej strony.
(foto Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Zachowania rozrodcze | |
Kopulująca na gałęzi kosodrzewiny para jest łatwym do fotografowania celem. Ważki są tak zaabsorbowane sobą, że pozwalają nawet na nakręcenie dość długiego filmiku, który możemy obejrzeć klikając w ten link: http://www.youtube.com/watch?v=8Js0Kc2DMpI
(foto Jakub Liberski) (film Piotr Zabłocki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Zdarzały się też pary kopulujące wprost na ziemi wśród traw.
(foto Jakub Liberski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samica składająca jaja w mech torfowiec. Z obserwacji wynika, że samice składają jaja głównie w zbiornikach zarośniętych przez turzyce.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
I jeszcze jedna, która składa jaja w zbutwiałe rośliny — zapewne też sfagnowce.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Wylęgłe z jaj larwy będą się tu rozwijać przez dwa do trzech lat, zanim przeobrażą się w imagines.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.
Porównanie wszystkich Aeshna spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: ŻAGNICA AESHNA. |