|
Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
|
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
|
Żagnica torfowa
Aeshna juncea |
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
| Samiec | |
|
Samiec Aeshna juncea w całej krasie — sfotografowany został 31 sierpnia 2007 roku nad Toporowym Stawem Niżnim. To jedna z największych naszych ważek, ma czarno niebieski odwłok, brązowy tułów z dwoma wąskimi, jasnymi pasami z boku i cienkimi żółto-niebieskimi paskami na wierzchniej stronie tułowia.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samiec Aeshna juncea w locie. Zdjęcie zostało zrobione 6 sierpnia 2010 r. nad Toporowym Stawem Niżnim. W oczy rzucają się żółte, przednie krawędzie skrzydeł.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Juwenilny samiec Aeshna juncea wkrótce po opuszczeniu wylinki, która udało się z resztą „spod niego” zebrać. Zdjęcie zostało zrobione 28 lipca 2016 r. na torfowisku w Bieszczadzkim Parku Narodowym.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Młody samiec Aeshna juncea sfotografowany w lipcu 2010 r. na leśnym bagnie położonym w pobliżu wsi Puchacze w gminie Międzyrzec Podlaski. Barwy jego są jeszcze jasne i czyste. Brązowy kolor na odwłoku upodabnia go do A. mixta, ale jasny pierwszy segment odwłoka już takiego przypuszczenia nie potwierdza. Przewężenie odwłoka w obrębie trzeciego segmentu jest u Aeshna juncea szczególnie wyraźne.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Dojrzały samiec Aeshna juncea, wyraźnie ciemniejszy, sfotografowany 28 lipca 2016 r. na torfowisku w Bieszczadzkim Parku Narodowym.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ten sam samiec widziany z boku.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ten sam samiec Aeshna juncea o ciemnych barwach z bliska.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na brązowych bokach tułowia samca Aeshna juncea widzimy dwa cienkie pasy o barwie cieniowanej od żółtego do niebieskiego. Czoło, nadustek, żuwaczki i wargi A. juncea są żółte. Opalizujące od niebieskiego do brązu oczy, mają charakterystyczny kształt, w „wycięciu” odsłaniający żółtą plamkę na skroni. Plamkę tę wprawnym okiem można dostrzec również na powiększeniu zdjęcia znajdującego się powyżej, jednak jest ona zszarzała i mniej wyraźna. Zdjęcie zostało wykonane 30 lipca 2010 r. nad leśnym jeziorkiem otoczonym torfowiskiem koło wsi Gęsianka Borowe w pow. Mińsk Mazowiecki. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu na zbliżeniu znacznie lepiej widać żółtą plamkę na skroni. Doskonale widać ją też na zdjęciu samicy składającej jaja — kliknij tu.
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ten sam samiec, co powyżej, ma jasnożółte czoło z czarnym znakiem w kształcie litery „T”, wyraźna jest czarna linia między czołem a nadustkiem, oczy mienią się od niebieskiego do brązu.
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Głowa ciemnego samca z Bieszczadów w podobnym ujęciu.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Głowa i tułów widziane od strony grzbietowej. Widzimy charakterystyczne plamki na wierzchniej stronie tułowia w kształcie gwoździ i żółty trójkąt potyliczny.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na innym ujęciu również widać dobrze kształt plamek na wierzchu tułowia samca.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
Na wierzchu segmentów 1 i 2 występują niebieskie plamki o charakterystycznym rysunku, nie ma natomiast plamki żółtej, trójkątnej, którą ma na przykład A. cyanea, A. mixta, A. affinis, czy A. isoceles. Jest tylko jasny, cienką linią zarysowany krzyż.
(foto Jarosław Wenta) |
|
Tu również na innym ujęciu widać kształt plamek na wierzchu pierwszych trzech segmentów odwłoka. Tu zamiast górnego, pionowego ramienia krzyża jest tylko żółta kropka. Odwłok wydaje się być jeszcze bardziej przewężony w obrębie trzeciego segmentu niż na zdjęciu powyżej. Trójkąty analne mają tylko po dwie komórki. (foto Ewa Miłaczewska) |
|
Na 2 segmencie odwłoka samca z Bieszczadów natomiast występuje żółta trójkątna plamka !!! Poza tym wszystkie inne cechy gatunku zgadzają się.
(foto Andrzej Kucharski) |
|
Narządy analne z boku.
(foto Andrzej Kucharski) |
|
Narządy analne od strony grzbietowej. Długość narządów dolnych wynosi niewiele więcej niż połowę długości narządów górnych.
(foto Andrzej Kucharski) |
|
Narządy analne widziane od spodu. Są czarne, górne w kształcie listków, bez haków. Na spodzie 8 segmentu odwłoka widzimy pierwotny aparat kopulacyjny, z którego samiec podginając odwłok przed kopulacją przenosi nasienie do wtórnego aparatu kopulacyjnego widocznego na zdjęciu poniżej.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Wtórny aparat kopulacyjny Aeshna juncea. Po jego bokach widzimy niewielkie uszka (mniejsze niż np. u A. cyanea) wyposażone w czarne ząbki. Za te uszka samiec zakłada tylne nogi po pochwyceniu samicy, aby stworzyć z nich „prowadnice”, dla ułatwienia samicy zbliżenia odwłoka do kopulatora.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Skrzydła samca. Widzimy żółte żyłki kostalne oraz dwa pola w trójkącie analnym.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Samica | |
|
To zdjęcie przeobrażenia samicy Aeshna juncea, siedzącej na turzycach nad Toporowym Stawem Niżnim. Niewiele jest ważek, których samice mają, podobnie jak samce, przewężone odwłoki na segmencie 3. Można by sądzić, że jest to samiec, gdyby nie zaokręglony kształt tylnych skrzydeł i brak trójkąta analnego. Zdjęcie zostało zrobione 20 lipca 2007 r. (foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. Cechy dojrzałych samic obejrzymy poniżej w dziale Zachowania rozrodcze. |
| Zachowania rozrodcze | |
|
16 sierpnia 2013 roku na Równi pod Śnieżką. Samiec kopulujący z androchromatyczną samicą. Takie samice występują częściej.
(foto Maciej Górka) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
16 sierpnia 2013 roku na Równi pod Śnieżką. Samiec kopulujący z rzadziej spotykaną, zielono–brązową, gynochromatyczną samicą.
(foto Maciej Górka) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
23 sierpnia 2008 roku na Torfowisku Baligówka Jarosław Wenta fotografował samicę A. juncea podczas składania jaj. Widzimy, że jest ona ubarwiona podobnie jak samiec (androchromatyczna), jest niebieskooka, ale ma ciało w kolorach niebieskim i brązowym, a nie niebiesko-czarne jak samce.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Za oczami tej żagnicy, niezależnie od płci, występują żółte plamki. Na tym zdjęciu widać także wyraźnie, że jest to naprawdę samica, co można poznać po kształcie tylnego skrzydła.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To zdjęcie, zrobione 13 sierpnia 2006 roku leżało u mnie do lutego 2010 roku w folderze Aeshna cyanea. Właśnie wtedy przypomniałam sobie, ża mam zdjęcie ważki ze złamanym skrzydłem potrzebne mi do zobrazowania chorób i kalectwa ważek przedstawionych na stronie Etapy życia. Jakież było moje zdumienie, gdy zauważyłam, że nie jest to wcale żagnica sina.
Bliższe oględziny prowadziły w trzech kierunkach, albo jest to A. mixta — o czym mogłyby świadczyć małe żółte plamki na wierzchu śródtułowia, albo A. juncea, u której plamki te są również mniejsze u samic niż u samców, ale chyba nie aż tak — u obu jednak gatunków zielony kolor samicy jest zupełnie nietypowy, byłaby to więc rzadsza, zielona, gynochromatyczna forma. Aparat, którego używałam, nie ma najmniejszych tendencji do fałszowania kolorów. Silne przewężenie odwłoka na segmencie 3 wyklucza jednak A. mixta, ale dopuszcza możliwość, że jest to A. subarctica. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na powiększeniu widzimy jasny pierwszy segment odwłoka (A. mixta ma ciemny), brak żółtego trójkąta na wierzchu drugiego segmentu, jasne żyłki kostalne i wreszcie kształt oka (choć nie widać na takim ujęciu żółtych plamek za oczami). Wszystkie te cechy skłaniają mnie do twierdzenia, że jest to Aeshna juncea.
Aeshna juncea składa jaja najczęściej w mech torfowiec, w naszym oczku wodnym składała jaja w rozkładający się już liść grzybienia, choć mchy torfowce też tam są. Jest to sytuacja nietypowa. Najprawdopodobniej w okolicy, na istniejących tam torfowiskach, ważka ta ma silne stanowisko, skoro poza nie wychodzi. To stwierdzenie potwierdziło się kilka miesięcy później, w lipcu 2010 r., kiedy to na leśnym torfowisku położonym około 1,5 km od mojej działki znalezione zostały wylinki i imagines A. juncea. (foto Ewa Miłaczewska) |
|
16 sierpnia 2013 roku na Równi pod Śnieżką. Samica (również zielona) w trakcie składania jaj.
(foto Maciej Górka) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Larwa/wylinka | |
|
Na Równi pod Śnieżką 16 sierpnia 2011 r. przeobrażenie żagnicy torfowej Aeshna juncea.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na Równi pod Śnieżką 16 sierpnia 2011 r. — u tej ważki po kształcie skrzydeł możemy poznać, że to samica. Nawet u tak młodego osobnika, na powiększeniu zdjęcia, widać charakterystyczną dla gatunku, żółtą plamkę za okiem.
(foto Michał Wolny) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Przeobrażenie samicy — 3 sierpnia 2013 r. w Brzezinach nad Toporowym Stawem w Tatrach.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Nad Toporowym Stawem 20 lipca 2007 r. przeobrażało się kilka żagnic torfowych, można było więc bez ryzyka pomyłki sfotografować również wylinkę tej ważki dającą pojęcie o wyglądzie larwy.
U Aeshna juncea stosunek cerci do paraproktów wynosi 0,5:1-0,55:1 (patrz piramida analna w: Budowa ważki). (foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
30 lipca 2010 r. To wylinka znad leśnego pośredniego torfowiska koło wsi Gęsianka w powiecie Mińsk Mazowiecki.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
I ta sama wylinka widziana z boku. Łatwo dostrzec, że jest to wylinka samicy (patrz Budowa ważki) ponieważ na spodzie 9 segmentu odwłoka widzimy pokładełko.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Wylinka napotkana 28 lipca 2016 r. na torfowisku w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Długość ciała larw Aeshna isoceles mieści się w granicach 37–44 mm. Kolor wylinek bywa ochrowy, żółtobrązowy lub oliwkowobrązowy. Rysunek jest zazwyczaj wyblakły i niewyraźny. Ta wylinka jest z resztą ciemniejsza niż na zdjęciach. Ma kolor podobny do koloru wylinek z Tatr i Sudetów. Być może takie są A.isoceles z obszarów górskich. Tu zdjęcia zostały rozjaśnione, bo na takich lepiej widać szczegóły budowy, a o to przecież chodziło. (foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Kolce boczne występują na na segmentach 7–9. Kolce segmentu 9 nie sięgają do połowy segmentu 10. Stosunek długości cerci do paraproktów wynosi od 0,5:1 do 0,55:1. (foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Odwłok tej samej wylinki od spodu. Widzimy, że jest to wylinka samca.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Bródka (maska) Aeshna juncea jest krótka i szeroka, zwęża się ku podstawie. Stosunek największej do najmniejszej szerokości 1,8:1; największej szerokości do długości 1:1,2.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Galeria zdjęć |
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.
Porównanie wszystkich Aeshna spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: ŻAGNICA AESHNA. |