Szablak przypłaszczony
Sympetrum depressiusculum


Rozmiary: Długość ciała Sympetrum depressiusculum to 29-34 mm
Rozpiętość skrzydeł dochodzi do 62 mm
Czas występowania
imagines:
Od połowy VI do 2 dekady X
Obszar występowania: Sympetrum depressiusculum spotykamy głównie w południowej i środkowej części kraju lecz tylko do wys. 576 m n.p.m. — patrz mapka
 

NA SKRÓTY
Występowanie
Biotop
Samiec
Samica
Larwa/wylinka
Galeria

Zdjęcia: Paweł Buczyński
Grzegorz Horabik
Jakub Liberski
Piotr Mikołajczuk
Krzysztof Przondziono
Agnieszka Tańczuk
Michał Wolny
Tekst: Ewa Miłaczewska
© Ewa Miłaczewska

 

Występowanie
 
Występowanie Sympetrum depressiusculum w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce

1 — rdzeń zasięgu

2 — strefa brzeżna

3 — obszar poza zasięgiem występowania

4 — punkt, w którym wykonano zdjęcia:
PBu — Paweł Buczyński — stawy w Grotowie, gm. Górowo Iławeckie, pow. bartoszycki; Gryżyński Park Krajobrazowy w woj. lubuskim, Lubelszczyzna
GH — Grzegorz Horabik — Park Krajobrazowy Stawki w woj. śląskim
JL — Jakub Liberski — Gryżyński Park Krajobrazowy w woj. lubuskim
PM — Piotr Mikołajczuk — okolice Międzyrzeca Podlaskiego
KPrz — Krzysztof Przondziono — Zielonki w woj. świętokrzyskim
AT — Agnieszka Tańczuk — Zalesie Kańskie w woj. lubelskim
MW — Michał Wolny — Grabówka w woj. opolskim
 
 
Biotop
Szablaki Sympetrum depressiusculum obserwować można nad płytkimi, silnie zarośniętymi zbiornikami wodnymi, mogą to być stawy rybne, również te opróżniane na zimę. Występować mogą też na obrzeżach terenów bagnistych, głównie w rowach. Rzadziej są to wody wolnopłynące.

 
Międzyrzec Podlaski. Tak wyglądało to miejsce 1 czerwca 2009 roku, kiedy obserwowane były tu szablaki wędrowne Sympetrum fonscolombii. Jest to kałuża powstała we wgłębieniu wyrytym gąsienicami koparek podczas eksploatacji żwiru w położonej nieopodal żwirowni.
(foto Piotr Mikołajczuk)
W drugiej połowie sierpnia 2009 r. miejsce to wyglądało już nieco inaczej. Kałuża niemal całkowicie wyschła, gdzieniegdzie tylko pozostały miejsca z wodą po kostki. Lustro wody stało się niewidoczne. Teraz wśród innych szablaków latały tu szablaki przypłaszczone. Zebrano tam około 40 wylinek Sympetrum depressiusculum, a znalezione wylinki potwierdzają rozwój w tym miejscu.
(foto Piotr Mikołajczuk)

 
Kwadrat UTM: CA07, piaskownia między Grabówką a Kotlarnią w woj. opolskim (niedaleko Kędzierzyna–Koźla), 13 lipca 2011 r.
(foto Michał Wolny)
Zespół stawów na północy parku Krajobrazowego Stawki, niedaleko miejscowości Smyków, w woj. śląskim, gm. Przyrów, na wschód od Częstochowy. Tu spotkano samca S. depressiusculum nad najmniejszym stawkiem widocznym na zdjęciu.
(foto Grzegorz Horabik)

 
Zaniedbane stawy hodowlane koło miejscowości Zielonki, na wschód od miejscowości Oksa, w województwie świętokrzyskim.
(foto Krzysztof Przondziono)
Nad stawami w Grotowie, w gminie Górowo Iławeckie, pow. bartoszycki.
(foto Paweł Buczyński)

 
Staw hodowlany Bartna w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym, w woj. lubuskim. Sympetrum depressiusculum napotkano również nad kanałkiem łączącym ten staw z Jeziorem Gryżyńskim (Kałkiem), oraz na innych stawach rybnych w okolicy.
(foto Paweł Buczyński)
Torfianka położona w lesie na zachód od granicy Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego, w woj. lubuskim, gdzie obserwowaliśmy te ważki podczas XII Ogólnopolskiego Sympozjum Odonatologicznego.
(foto Jakub Liberski)
 
 
Samiec
 
Ten samiec został sfotografowany w połowie sierpnia 2009 roku w Międzyrzecu Podlaskim. S. depressiusculum zwykle można spotkać w lipcu i sierpniu (czasem wcześniej lub jeszcze później — zależnie od temperatury), jednak w małych populacjach i zwykle na niewielkich obszarach.
Szablak przypłaszczony Sympetrum depressiusculum charakteryzuje się pomarańczowoczerwonym jaskrawym kolorem. Na bokach odwłoka, na segmentach 3–8, ma wydłużone, trójkątne czarne plamki, widoczne także z góry.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
19 sierpnia 2012 r. — Zielonki w woj. świętokrzyskim. Widać tu proporcje Sympetrum depressiusculum, długość jednego skrzydła jest w przybliżeniu równa długości całego ciała wraz z głową. Odwłok jest szeroki i płaski.

(foto Krzysztof Przondziono)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Boki tułowia są żółto-brązowe, z wyraźnymi czarnymi szwami, boki odwłoka są pomarańczowo-żółte.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Szablak ten ma czarne nogi.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Czoło Sympetrum depressiusculum jest kremowożółte. Między okiem a czołem widać wyraźny czarny szew, wzdłuż tego szwu bok czoła jest zaciemniony, ciemna jest też linia graniczna czoła z żółtym ciemieniem. Oczy tych szablaków są brązowe z wierzchu, a od spodu zielone lub żółtozielone, zależnie od kąta padania światła.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Skrzydła S. depressiusculum mają jasne, beżowe, duże pterostigmy. Żyłki kostalna i subkostalna (dwie pierwsze żyłki na przedniej krawędzi skrzydła) oraz łączące je żyłki poprzeczne są żółtopomarańczowe, wszystkie pozostałe czarne.
Odwłoki tych szablaków są dość szerokie, zwłaszcza w obrębie 5–7 segmentu. Są też wyraźnie grzbietobrzusznie spłaszczone, od czego pochodzi polska nazwa gatunkowa — szablak przypłaszczony.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Starsze osobniki ciemnieją, jak wszystkie ważki, zanika żółty kolor, lecz czarne plamki na bokach spłaszczonego odwłoka są ciągle wyraźnie widoczne.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Tego osobnika autorka zdjęcia napotkała w Zalesiu Kańskim (UTM FB56), w gminie Rejowiec Fabryczny na Lubelszczyźnie. I nie lokalizacja jest tu kluczowa tylko termin tego spotkania, mianowicie było to 26 października 2021 r.

(foto Agnieszka Tańczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
To zdecydowanie najpóźniejsze stwierdzenie Sympetrum depressiusculum w Polsce. Osobnik ten jest dość młody, co poznać można po czystych barwach i nieuszkodzonych skrzydłach. Jest to więc przedstawiciel drugiego pokolenia w roku 2021.

(foto Agnieszka Tańczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Samica
 
Zdjęcie tej samicy S. depressiusculum Piotr zrobione zostało w końcu lipca 2009 r. w Międzyrzecu Podlaskim.
Samice są jaskrawe pomarańczowo-żółte. Tak jaskrawe, że początkowo myślałam — biorąc pod uwagę jasne, niemal białe pterostigmy — że to młody samiec. Dopiero bliższe przyjrzenie się narządom analnym wykazało co innego. Odwłoki samic nie są tak wyraźnie wypłaszczone i rozszerzone, jak samców. Samice mają takie same, czarne, trójkątne znaki na odwłoku jak samce.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Samice S. depressiusculum mają takie same oczy i czoła, jak samce. Na czołach takie same czarne znaki. No i oczywiście tak samo czarne nogi.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Samica w piaskowni między Grabówką a Kotlarnią w woj. opolskim (niedaleko Kędzierzyna–Koźla), 13 lipca 2011 r.

(foto Michał Wolny)
 
Ta sama samica z Grabówki od przodu.

(foto Michał Wolny)
 
Samice S. depressiusculum mają zazwyczaj bezbarwne skrzydła, lecz zdarzają się ze skrzydłami zaciemnionymi, a także takimi łaciatymi, jak na tym zdjęciu.

(foto Krzysztof Przondziono)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Ta sama samica, co powyżej sfotografowana 19 sierpnia 2012 r. w Zielonkach koło Okszy w woj. świętokrzyskim.

(foto Krzysztof Przondziono)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Larwa/wylinka
 
Wylinka S. depressiusculum znaleziona przez Piotra Mikołajczuka w okolicach Międzyrzeca Podlaskiego. Długość ciała 13–15 mm. Wylinka ma charakterystyczne, duże kolce boczne na segmentach 8 i 9. Długość kolców na segmencie 8 jest podobna do długości samego segmentu natomiast na segmencie 9 przekracza długość samego segmentu sięgając niemal wierzchołka piramidy analnej. Kolce grzbietowe są tu widoczne na segmentach 5–8.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Ta sama wylinka w widoku z boku. Kolce grzbietowe mają długość bliską połowy długości segmentów, na których występują.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
A to żywa larwa złapana przez Piotra w międzyrzeckiej żwirowni. Widoczne są na niej wszystkie omówione wyżej cechy, choć znacznie mniej wyraźnie niż na wylince.

(foto Piotr Mikołajczuk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Galeria zdjęć

 
10 sierpnia 2007 r. nad stawami w Grotowie, w gminie Górowo Iławeckie, pow. bartoszycki. Samiec w promieniach słońca.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
20 sierpnia 2012 r. Samiec S. depressiusculum. Zespół stawów na północy parku Krajobrazowego Stawki, niedaleko miejscowości Smyków, w woj. śląskim, gm. Przyrów, na wschód od Częstochowy. Obserwowano samce, samice — ponad 20 sztuk — tandemy, składanie jaj.
(foto Grzegorz Horabik)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
19 sierpnia 2012 r. — Zielonki w województwie świętokrzyskim. Samiec S. depressiusculum.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
19 sierpnia 2012 r. — Zielonki w woj. świętokrzyskim. Samiec.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Samiec Sympetrum depressiusculum — 21 sierpnia 2015 r. — Staw hodowlany Bartna w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym w woj. lubuskim.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Samiec S. depressiusculum — 21 sierpnia 2015 r. — Staw Bartna w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym w woj. lubuskim.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Samica S. depressiusculum — 21 sierpnia 2015 r. — Staw Bartna w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym w woj. lubuskim.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Samica Sympetrum depressiusculum — 21 sierpnia 2015 r. — Torfianka koło wsi Grabin niedaleko zachodniej granicy Gryżyńskiego Praku Krajobrazowego.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Samica S. depressiusculum — 17 sierpnia 2016 r. w Dorohuczy w powiecie świdnickim, woj. lubelskim (UTM FB46).
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Samiec S. depressiusculum — 17 sierpnia 2016 r. — koło wsi Ewopole w powiecie świdnickim, woj. lubelskim (UTM FB46).
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.


Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.

Porównanie szablaków spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: SZABLAK SYMPETRUM.