|
Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
|
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
|
Oczobarwnica większa
Erythromma najas |
|
|
|||||||||||||||||||||
| Występowanie | |
|
Występowanie Erythromma najas w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce
1 — obszar występowania 2 — obszar poza zasięgiem występowania 3 — punkty, w których wykonano zdjęcia:
PB — Paweł Bednarek — Pabianice LB — Leszek Bielecki — okolice Brzegu Dolnego PBu — Paweł Buczyński — Jezioro Linówek na Suwalszczyźnie i Lubelszczyzna MK-O — Małgorzata Kraków-Okine — Kępa Potocka w Warszawie AK — Andrzej Kucharski — Uherce Mineralne koło Leska PM — Piotr Mikołajczuk — Międzyrzec Podlaski KPrz — Krzysztof Przondziono — Katowice |
| Biotop | |
| Erythromma najas występuje pospolicie w całej Polsce z wyjątkiem obszarów górskich powyżej 500 m. Lubią wody stojące: stawy, jeziora — raczej duże zbiorniki, oraz wody wolno płynące takie, jak np. kanały melioracyjne. Istotne dla nich jest występowanie roślin z pływającymi liśćmi, jak np. grzybienie, grążele i rdestnice, na których — jak podaje Wendzonka J., 2002 — lubią siadać zwłaszcza samce. Często przelatują tuż nad wodą szybkim, zdecydowanym lotem po liniach zbliżonych do prostych. | |
|
W takim właśnie miejscu, nad brzegiem żwirowni w Międzyrzecu Podlaskim, Piotr obserwował oczobarwnice większe.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
A to cel licznych wycieczek za miasto robionych przez Leszka Bieleckiego z Brzegu Dolnego.
(foto Leszek Bielecki) |
| Samiec | |
|
Młodociany samiec, zupełnie jeszcze niewybarwiony, z zielonymi oczami, zaobserwowany 14 czerwca 2011 r. na Kępie Potockiej w Warszawie.
(foto Małgorzata Kraków-Okine) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Spotkany na przełomie maja i czerwca młody samiec Erythromma najas nie jest jeszcze wybarwiony na niebiesko i wygląda bardzo podobnie do samicy. Jednak dziewiąty i dziesiąty segment odwłoka ma wyraźnie lekko niebieskawe zabarwienie, widoczny jest również wtórny aparat kopulacyjny.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
W drugiej połowie czerwca samce są już przeważnie dojrzałe. Boki tułowia oraz pierwszy i dwa ostatnie segmenty odwłoka przybrały jaskrawoniebieską barwę. Jest to cecha odróżniająca samce oczobarwnic większych Erythromma najas od samców oczobarwnic mniejszych Erythromma viridulum (zdjęcie poniżej).
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Erythromma najas (dolne zdjęcie) są naprawdę podobne do swoich „mniejszych sióstr” Erythromma viridulum, u których na odwłokach niebieskie są również boki i spód ósmego segmentu, miejsca te zostały zaznaczone strzałkami.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Czasem udaje się zauważyć, jak jedzą drobne owady, lub czyszczą żuwaczki po jedzeniu.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Taki właśnie moment posiłku sfotografował Leszek niedaleko Brzegu Dolnego. Mucha w naprawdę ogromnym tempie była konsumowana przez oczobarwnicę. Nie widać, żeby ważka używała kończyn do przytrzymywania ofiary. Zaciekawiło mnie to, że w okolicy bioder łuszczy się u tego samca oskórek. (foto Leszek Bielecki) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samce siadają na nadwodnych roślinach, wybierając najchętniej te, które są bardziej oddalone od suchego lądu. Stamtąd obserwują okolicę...
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
... od czasu do czasu zmieniają punkty obserwacyjne wykonując szybki przelot nad wodą. Siadają w miejscach trudno dostępnych, na wiszących nad wodą gałązkach wierzbowych, a Piotr musiał brodzić w wodzie robiąc im te zdjęcia.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Samica | |
|
Tymczasem samiczki są mniej widoczne, czarno-zielone, siadają dyskretnie w gęstwinie krzewów lub na roślinach nadwodnych.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ich oczy są pomarańczowe, jaśniejsze od spodu i dużo jaśniejsze niż oczy samców, choć mogą przybierać również czerwonawą barwę.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Niebieski kolor pojawia się również na ciałach samiczek, ale tylko pomiędzy czarnymi segmentami zwłaszcza ostatnich członów odwłoka, co widać właściwie tylko na powiększeniach zdjęć. Młode samice, które nie mają jeszcze właściwie wybarwionych oczu, są bardzo podobne do samic pałątek i łatwo je z nimi pomylić. Trzeba pamiętać o tym, że odwłoki oczobarwnic są bardziej czarne. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Zachowania rozrodcze | |
|
Wkrótce oczobarwnice zaczęły łączyć się w pary.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Piotr udokumentował to na kilku zdjęciach.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na tym dobrze widać różnicę w kolorze oczu samca i samicy... ale w obu tych parach oczu błyszczy szczęście!
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Zdjęcia wykonane zostały 24 maja 2011 r. w Pabianicach. Teraz zaczyna się najtrudniejsze zadanie. Ważki szukają roślin pływających lub płytko zanurzonych. Przysiadają na nich w tandemie i samica zaczyna składanie jaj wkłuwając je w tkanki roślinne. (foto Paweł Bednarek) |
|
Często zanurza się przy tym coraz głębiej.
(foto Paweł Bednarek) |
|
Samiec trzyma ją cały czas i opuszcza się pod wodę wraz z nią. Cały czas bacznie obserwuje konkurentów.
(foto Paweł Bednarek) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samica dłuższy czas pozostaje w całkowitym zanurzeniu bez kontaktu z powietrzem atmosferycznym. W końcu tandem rozłącza się i wylatują oboje nad wodę.
(foto Paweł Bednarek) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Taką samą sytuację sfotografował Paweł Buczyński 5 lipca 2011 r. w wodach jeziora Linówek.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Larwa/wylinka | |
|
1 maja 2010 r. otrzymałam od Piotra Mikołajczuka zdjęcia larw Erythromma najas. Jest to bardzo interesująca larwa — pośród wszystkich lątkowatych Coenagrionidae — największa i przez to samo łatwa do oznaczenia. Jej długość mierzona bez skrzelotchawek wynosi ponad 20 mm, a listkokształtne skrzelotchawki mają długość 8-9 mm.
(foto Piotr Mikołajczuk) |
|
Charakterystycznie ubarwione skrzelotchawki — mają 3 poprzeczne ciemne pasy (trochę podobne do tych, jakie występują u pałątek — patrz Lestes sponsa). Końcówki skrzelotchawek są łagodnie zaokrąglone.
W okolicach połowy skrzelotchawki charakterystyczny „ząbek” wyrastający z jej krawędzi, a u jego podstawy ciemna plamka.
Zdjęcia skrzelotchawek, rzecz jasna, Piotr wykonał korzystając z zeszłorocznej wylinki. Nie wyrywał skrzelotchawek żywej larwie pokazanej na poprzednim zdjęciu, ani żadnej innej. (foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
27 czerwca 2021 r. Wylinki Erythromma najas przy ścieżce przyrodniczej „Perehod” nad Stawem Głębokim koło Pieszowoli.
(foto Paweł Buczyński) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Galeria zdjęć |
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.
Porównanie wszystkich Erythromma spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: OCZOBARWNICA ERYTHROMMA. |