|
Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
|
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
|
Zalotka czerwonawa
Leucorrhinia rubicunda |
|
|
||||||||||||||||||||
| Występowanie | |
|
Występowanie Leucorrhinia rubicunda w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce
1 — obszar występowania 2 — obszar poza zasięgiem występowania 3 — punkt, w którym wykonano zdjęcia:
PB — Paweł Bednarek — Las Karolewski koło Pabianic GB — Grzegorz Brynda — Ząbki koło Warszawy PBu — Paweł Buczyński — Kampinoski Park Narodowy PL — Przemysław Laskowski — okolice Mysłowa w powiecie łukowskim EM — Ewa Miłaczewska — Wola Polska i okolice, pow. Mińsk Mazowiecki PM — Piotr Mikołajczuk — powiaty Radzyń Podlaski, Biała Podlaska i Siedlce PS — Peter Senn — Kołeczkowski Młyn na Kaszubach PŻ — Przemysław Żurawlew — powiat pleszewski |
| Biotop | |
|
Leucorrhinia rubicunda zasiedla wody stojące. Są to wody kwaśne o co najwyżej umiarkowanej żyzności — jeziora dystroficzne, torfowiska sfagnowe czasami torfowiska niskie, śródlesne bagna i torfianki. Gatunek ten występuje w całej niemal Polsce z wyjątkiem obszarów górskich, również na pogórzach jest rzadki. Mimo szerokiego rozprzestrzenienia nie jest to gatunek bardzo rozpowszechniony, co oczywiście wiąże się z preferencjami tej ważki. Osuszanie bagnisk i eksploatacja torfowisk, a także wycinka lasów w pobliżu takich terenów — prowadząca również do osuszenia obszaru — jest dla zalotek prawdziwą zgubą. Zalotka czerwonawa Leucorrhinia rubicunda jest bardzo podobna do najmniejszej — zalotki torfowcowej (wątpliwej) Leucorrhinia dubia. Obie te zalotki zasiedlają takie same zbiorniki i bywa, że występują razem. Na pokazanych poniżej stanowiskach stwierdzono rozwój tej ważki. | |
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
| Samiec | |
|
Obserwowane przeze mnie 4 maja 2007 r. nad torfowiskiem koło wsi Gęsianka w pow. Mińsk Mazowiecki samce, siadały najczęściej na ziemi, na leżących tam patyczkach i szyszkach ale zaniepokojone, błyskawicznie podrywały się do lotu. Bardzo trudno było je fotografować, bo aparat zupełnie „głupiał” nie wiedząc, na co ma ostrzyć — na ważkę, czy na igły sosen leżące na ziemi. Ważki nie siedzą długo nieruchomo i nie dają zbyt wiele czasu na „rozmowę” z aparatem.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
W końcu udało mi się zrobić pierwsze zdjęcie, na którym widać czerwone nasady skrzydeł i czerwono-rude plamki na czarnym odwłoku — to jeszcze dość młody samiec, z czasem plamki staną się ciemnoczerwone, a nawet brunatne. Odwłok jest przewężony, a jego najwęższe miejsce przypada na 4 segment. Dwie ostatnie plamki, na 6 i 7 segmencie odwłoka, są wyraźnie większe, a przede wszystkim szersze. Narządy analne są czarne. Tylne skrzydła ważki mają zaciemnienia przy nasadach. Zwłaszcza, co charakterystyczne dla wszystkich zalotek, w polu analnym. W polu marginalnym (znajdującym się na przednim brzegu skrzydła) wszystkie poprzeczne żyłki — tzw, żyłki antenodalne — są jasnożółte. Pterostigmy czerwonobrunatne, za nimi — ku brzegom skrzydeł biegną jasnożółte żyłki. (foto Ewa Miłaczewska) |
|
Tę siedzącą spokojnie ważkę fotografowałam z odległości około jednego metra.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
Zbliżenie o krok spowodowało natychmiastowe czujne uniesienie odwłoka i wyprostowanie czarnych odnóży. Teraz ważka była gotowa w każdej chwili do ucieczki. Pozwoliła mi jednak na przyklęknięcie i zrobienie tego zdjęcia, na którym widać czerwone plamki i żółtawe włoski na tułowiu oraz czekoladowobrązowe oczy i zupełnie białe czoło — tak charakterystyczne dla wszystkich zalotek.
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
W roku 2008 nie spotkałam ani jednej zalotki czerwonawej. Maj był chłodny i wietrzny, pierwsza połowa czerwca też. Wszystkie pogodne chwile na naszej działce rekreacyjnej wypełniały wizyty stęsknionych za słońcem gości. Stąd niemożność wyjścia w teren i uzupełnienia zbioru fotografii. Następne zdjęcia zostały zrobione w 2009 r. w pierwszych, gorących dniach maja. Mimo dość jaskrawego ubarwienia Leucorrhinia rubicunda nie są łatwe do zauważenia, kiedy siedzą na pniach drzew. W ogóle widzi się je raczej w locie lub siedzące na szuwarach na tle wody. Na tle roślin leśnych są słabo widoczne i najwygodniej jest najpierw obserwować siadającą ważkę, a dopiero później zbliżać się do niej. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ten samiec jest jeszcze młody, ma jasne barwy. Próbowałam doszukać się ewidentnych cech odróżniających zalotki czerwonawe od innych zalotek. Widać u niego wyraźnie cechę odróżniającą ten gatunek od bardzo do niego podobnego Leucorrhinia dubia. Zalotki czerwonawe L. rubicunda mają żyłki kostalne całe żółte, natomiast L. dubia mają te brzeżne żyłki skrzydła od nasady do węzełka czarne, a dopiero dalej w kierunku końców skrzydeł — żółte. Ponadto odwłoki L. dubia są cieńsze i mają węższe i krótsze czerwone plamki. Pterostigmy są czerwonawe. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Samiec siedział długo bez ruchu, był spokojny i pozwolił na obchodzenie go dokoła i zrobienie kilku w zasadzie identycznych zdjęć.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
Innego samca złapałam siatką i trzymanemu w palcach za skrzydła zrobiłam kilkanaście zdjęć. Chciałam pokazać ważkę z boku tak, aby widać było charakterystyczne dla gatunku fragmenty ciała. Trudno było zrobić takie zdjęcia siedzącym ważkom, bo przykrywały boki tułowia skrzydłami. Aby zrobić dobre zdjęcia poglądowe trzeba czasem robić je pochwyconym owadom, należy jednak pamiętać, że trzymać je musimy za złożone nad grzbietem skrzydła, bo w ten sposób nie wyrządzamy im krzywdy. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Bezspornie odróżniającym zalotki czerwonawe Leucorrhinia rubicunda od najbardziej do nich podobnych zalotek torfowcowych (wątpliwych) Leucorrhinia dubia szczegółem, jest kształt wtórnego aparatu kopulacyjnego. U zalotek czerwonawych jest właśnie taki, jak pokazuje strzałka na zdjęciu obok. Takie zdjęcie zalotce torfowcowej zrobił Piotr Mikołajczuk i można je obejrzeć poniżej. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Jest rok 2011. Dziś, 26 maja, Piotr Mikołajczuk przysłał mi zdjęcie samca Leucorrhinia dubia, który złapany nie miał wyjścia i dopuścił sfotografowanie kopulatora. Jest on zupełnie inny niż pokazany powyżej, choć sama ważka jest bardzo podobna — nieco tylko mniejsza.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Wszystkie zalotki Leucorrhiniae mają białe „twarze”. Nazwa pochodzi z greki i oznacza biały nos. Tu na przykładzie zalotki czerwonawej widzimy, że białe jest czoło ważki frons, nadustek clypeus i warga górna labrum.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
Tego samca sfotografował Piotr Mikołajczuk 21 maja 2010 r. na torfowisku koło wsi Żulinki. Zrobił tak dobre zdjęcie, że widać na nim chyba wszystkie cechy tego gatunku: czerwone plamki na czarnym tle, białe czoło ważki, zaciemnione tylne skrzydła, czarne żyłki skrzydeł i jasną żyłkę kostalną, czarne narządy analne, a także ciemne, o czerwonawym odcieniu pterostigmy.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Samica | |
|
Zdobycie zdjęcia pojedynczej samicy wydawało mi się nierealne. Pierwsze samice zobaczyłam w połowie maja 2007 roku. Najwyraźniej pojawiły się nad wodą tylko w celach rozrodczych, bo natychmiast były chwytane przez liczniej występujące samce. Samców było co najmniej kilkanaście sztuk, natomiast samic widziałam tylko kilka. Ta samica dała do siebie podejść na odległość około dwóch metrów. Dalej ani kroku. Zaraz uciekła. W takich warunkach lepszego zdjęcia zrobić nie mogłam. Jednak i tu widać, że nie ma już jasnych żółtych plam, tylko zszarzałe, co świadczy o jej niemłodym wieku.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
To zdjęcie jest tylko wycinkiem ze zdjęcia pary umieszczonej na końcu tej strony. Jest to mały fragment kadru i nie ma już możliwości dalszego powiększenia. Odwłok samicy jest nieprzewężony, od trzeciego segmentu niemal równej szerokości. Wszędzie tam, gdzie samiec na czarnym tle ma czerwone plamki, samica ma plamki żółte, szpiczasto ku tyłowi zakończone, tu szczególnie jaskrawe, bo jest jeszcze młoda. (foto Ewa Miłaczewska) |
|
Młoda samica napotkana 30 kwietnia 2019 r. nad rzeką Zagórska Struga koło wsi Kołeczkowo (w w języku kaszubskim Kòleczkòwò) w części Kołeczkowski Młyn UTM CF24 — w województwie pomorskim, powiecie wejherowskim, gminie Szemud.
(foto Peter Senn) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Piotr Mikołajczuk na torfowisku koło wsi Żulinki, 21 maja 2010 r., sfotografował też kilka dojrzałych samic. Nie mają one już tak jaskrawo żółtych plamek jak pokazane wyżej — są w znacznym stopniu zszarzałe.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Inna samica w widoku z góry.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
I jeszcze jedna różniąca się od pozostałych znacznym zażółceniem obu par skrzydeł w części przedniej, na odcinku od nasady do węzełka.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Ta samica jest czerwona, jak samiec — ma tzw. zabarwienie androchromatyczne. Składała właśnie jaja, a po chwili została pochwycona przez samca, który w wyborze partnerki najwyraźniej nie kierował się kolorem. Zdjęcie zrobione zostało 2 czerwca 2011 r. w okolicach Międzyrzeca Podlaskiego.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Zachowania rozrodcze | |
|
Pary zwykle łączyły się na ziemi, ale widziałam je też kopulujące w locie, a jedną na zeschłym jałowcu. Po kopulacji odlatywały nad wodę. Tam zapewne składały jaja, ale robiły to niezwykle dyskretnie, lub dalej od brzegu i nie udało mi się tego zaobserwować.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
To najwyraźniejsze zdjęcie pary, jakie udało mi się zrobić, łatwo na nim porównać ubarwienie samca i samicy.
Czasami zebranie wystarczającej ilości zdjęć zajmuje kilka lat, nawet w przypadku ważki dość pospolitej. Przecież chodzi tylko o to, żeby być w odpowiednim czasie w odpowiednim miejscu, żeby była dobra pogoda i aparat pod ręką — w końcu niby niewiele... (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Zdjęcie zrobione 19 maja 2012 r. na bagnach w okolicy Mysłowa w powiecie łukowskim, województwie lubelskim.
(foto Przemysław Laskowski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Larwa/wylinka | |
|
29 kwietnia 2011 r. w Międzyrzecu Podlaskim.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
29 kwietnia 2011 r. w Międzyrzecu Podlaskim.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
29 kwietnia 2011 r. w Międzyrzecu Podlaskim.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
29 kwietnia 2011 r. w Międzyrzecu Podlaskim.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Galeria zdjęć |
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.
Porównanie wszystkich zalotek spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: ZALOTKA LEUCORRHINIA. |