|
Strona główna |
Ważki-menu | Słownik | Etapy życia | Drapieżnictwo | Historia | Odonatrix | Literatura | Linki |
|
Od autorki |
Systematyka ważek |
Budowa ważki |
Zachowania rozrodcze |
Procesy życiowe |
Czas lotów |
Ważki dużych miast |
Wasze obserwacje |
Ważki w filatelistyce |
|
Miedziopierś metaliczna
Somatochlora metallica |
|
|
||||||||||||||||||||
| Występowanie | |
|
Występowanie Somatochlora metallica w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce
1 — obszar występowania 2 — punkty, w których wykonano zdjęcia:
AC — Agnieszka Czarnocka — Kampinoski Park Narodowy BJ — Bogusława Jankowska — Katowice, Giszowiec MK — Michał Kaczorowski — Gęsianka w pow. Mińsk Mazowiecki AK — Andrzej Kucharski — Stary Toruń SK — Szymon Kubik — Żabie Doły między Bytomiem a Chorzowem PM — Piotr Mikołajczuk — Międzyrzec Podlaski i okolice EM — Ewa Miłaczewska — Wola Polska i okolice, pow. Mińsk Mazowiecki JW — Jarosław Wenta — Zakopane i okolice |
| Biotop | |
| Somatochlora metallica zasiedla wody stojące i płynące różnych typów. Jest ważką pospolitą i szeroko rozprzestrzenioną. Lubi wody zacienione drzewami. | |
|
Piotr Mikołajczuk przyglądał się miedziopiersiom metalicznym w Międzyrzecu Podlaskim nad brzegami żwirowni. Jest to ogromny zespół zbiorników, z których największy, około 40-hektarowy, widoczny jest na tym zdjęciu. |
|
Ja miedziopiersie spotykam nad leśnym jeziorkiem otoczonym torfowiskiem przejściowym (zdjęcie obok) w lesie niedaleko wsi Gęsianka w powiecie Mińsk Mazowiecki. Ale też codziennie widuję je na naszej działce rekreacyjnej i nad naszym oczkiem wodnym.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
Jarosław Wenta fotografował Somatochlora metallica nad Toporowym Stawem Niżnim, najniżej położonym spośród wszystkich stawów tatrzańskich.
(foto Jarosław Wenta) |
| Samiec | |
|
To ujęcie od strony grzbietowej. Widać na nim brązowe pterostigmy, kształt skrzydeł i rudawy meszek na bokach odwłoka. Zdjęcie wykonano 5 czerwca 2005 r. w Woli Polskiej (UTM EC49).
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Kształt odwłoka Somatochlora metallica jest nieco inny niż u szklarki Cordulia aenea. Odwłok samców jest wprawdzie przewężony, lecz nie rozszerza się tak mocno ku końcowi jak odwłok szklarki. Dla porównania pokazuję montaż zdjęcia samca szklarki zielonej zrobionego w maju 2007 r. przez Piotra Mikołajczuka z moim zdjęciem samca miedziopiersi metalicznej napotkanego w czerwcu 2007 r.
(foto Piotr Mikołajczuk i Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu trzymam za skrzydełka samca miedziopiersi metalicznej, który wpadł do naszego domu i dostał się w łapy naszej kotki Mruczysławy. Odebrałam jej go w samą porę — nic mu się nie stało, mógł po chwili bez przeszkód odlecieć. Zrobiłam mu jednak przed tym serię zdjęć, aby pokazać jego piękny kształt i ubarwienie. Nogi tej miedziopiersi są całkowicie czarne z wyjątkiem krętarza i części uda przednich nóg, które są żółte. Widzimy też jak wydatny jest wtórny aparat kopulacyjny tej ważki. Zdjęcie wykonano 5 czerwca 2005 r. w Woli Polskiej (UTM EC49).
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu, w widoku z boku zauważamy, że włoski występujące na tułowiu wydają się być znacznie mniej obfite niż u szklarki zielonej. Nogi tej miedziopiersi metalicznej są czarne. Czas i miejsce j.w.
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Żyłki skrzydeł miedziopiersi są czarne, z wyjątkiem żyłki kostalnej każdego skrzydła. Ta żyłka jest żółta. Spód odwłoka nie ma białawego meszku jak u szklarki zielonej tylko żółtobrązowy. Widać też żółte znaki na głowie ważki. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu widzimy tylko kształt skrzydeł samca z żółtawym trójkątem analnym i rysunek żyłek, których barw nie widać, bo zdjęcie zrobione jest pod światło. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Znaki te widzimy po obu stronach czoła Somatochlora metallica i pod nim. Cordulia aenea nie ma żółtych znaków, czoło jest całe metalicznie zielone.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
Wtórny aparat kopulacyjny u wszystkich Somatochlora jest bardzo wydatny.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
Narządy analne samca widziane od strony grzbietowej.
(foto Andrzej Kucharski) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Od strony brzusznej widzimy również pierwotny aparat kopulacyjny.
(foto Ewa Miłaczewska) |
| Samica | |
|
Przeobrażenie samicy Somatochlora metallica Jarosław Wenta obserwował nad Toporowym Stawem Niżnim (UTM DV25) i tan wykonał serię zdjęć z których można było wykonać pokazany obok montaż.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
W połowie maja 2007 roku otrzymałam od Piotra Mikołajczuka. Udało mu się sfotografować w Międzyrzecu Podlaskim młodą samicę miedziopiersi metalicznej UTM FC25. Widzimy na jego zdjęciu gruby, nieprzewężony odwłok z żółtymi plamkami na drugim i trzecim segmencie. Są to wyraźne choć niewielkie plamki — możemy porównać je ze znacznie większymi występującymi u miedziopiersi północnej Somatochlora arctica.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Widzimy również żółto zabarwione skrzydła — charakterystyczne dla samic tego gatunku — z jasnymi jeszcze pterostigmami, co świadczy wraz z bladymi jeszcze oczami o młodym wieku ważki.
(foto Piotr Mikołajczuk) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Również Jarosław Wenta nad Toporowym Stawem Niżnim sfotografował piękną, żółtoskrzydłą młodą samicę Somatochlora metallica.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
To ta sama samica, sfotografowana od dołu na tle nieba. Widzimy tu charakterystyczne dla gatunku pokładełko i żółte plamki na odwłoku. Widzimy również zażółcone skrzydła, szczególnie silnie pomiędzy żyłkami kostalną i drugą radialną. Należy zwrócić uwagę na kształt skrzydeł — okrąglejszych niż u samca.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
W połowie czerwca, w czasie upałów okazało się, że około godziny 18.00, miedziopiersie obu płci składają nam codzienne wizyty domowe. Nie wiem, co je tak do domu przyciąga, zapewne cień i chłód, wpadają drzwiami i łatwo dają się złapać w ręce. Po sesji zdjęciowej ważki są oczywiście wypuszczane na wolność. Jest to łatwe fotografowanie i łatwo pokazać na takich zdjęciach szczegóły anatomiczne. Ale nikt przecież nie powiedział, że fotografowanie przyrody musi się łączyć z kolczastym trudem... Na zdjęciu obok trzymam za skrzydełka samiczkę miedziopiersi metalicznej pokazując jej żółto-białe plamki na pierwszych segmentach odwłoka oraz wyróżniające ją wśród innych Corduliidae długie, wyraźnie odstające w dół, ostre pokładełko. Tu widać, że nie tylko przednia część skrzydeł jest zażółcona, ale również żyłki: kostalna i dwie radialne. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Tu ta sama samica siedząca na moim palcu sfotografowana dla pokazania skali. Samica miedziopiersi metalicznej jest dłuższa od samca, którego wymiary podałam na wstępie. Tu widać ją siedzącą na moim palcu wskazującym — ma ponad 6,5 cm długości. To dojrzała samica, co widać po zielonym zabarwieniu oczu i brązowych pterostigmach.
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Narządy analne samicy Somatochlora metallica są długie, proste, o listkowatym kształcie.
(foto Ewa Miłaczewska) |
|
Wydatne i ostre pokładełko jest charakterystyczne dla tego gatunku.
(foto Ewa Miłaczewska) |
| Zachowania rozrodcze | |
|
Zaobserwowałam samice składające jaja. Nie da się ich pomylić ze szklarkami zielonymi, ani jakimikolwiek innymi ważkami. Robią to później niż szklarki, nawet w drugiej połowie sierpnia, kiedy szklarek raczej już nie ma. Robią to również w niezwykle charakterystyczny sposób, który prezentuję tu na zdjęciach mimo ich nienajlepszej jakości. Nad naszym oczkiem wodnym miedziopierś składała jaja wbijając je pokładełkiem w rosnący przy brzegu mech. Robiła to unosząc w charakterystyczny sposób ostatni segment odwłoka do góry. Składała jaja w locie przypadając do mchu i unosząc się w górę. Ani na moment nie przysiadła. Na zdjęciu widać uniesiony koniec odwłoka i żółte plamki u jego nasady. Widać też, że ważka ma już kolor ciemniejszy niż ważki młode. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Na zdjęciu obok widzimy żółte znaki na czole składającej jaja ważki. Składająca jaja samica miedziopiersi porusza się ruchem w górę i w dół, jakby posługując się malarską metodą tapowania. (foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Nad leśnym jeziorkiem liczne samice miedziopiersi metalicznej składały jaja na przybrzeżny muł. Tuż obok moich stóp, co wcale nie znaczy, że było łatwo je sfotografować. Zrobiłam tam kilkadziesiąt zdjęć, z których niewiele da się pokazać. Myślę również, że nie będę w przyszłości stała tam godzinami, aby „ustrzelić” lepszy moment, bo to może stać się tylko przez przypadek.
(foto Ewa Miłaczewska) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
| Larwa/wylinka | |
|
Piotrowi udało się znaleźć larwę S. metallica w międzyrzeckiej żwirowni. Widzimy, że ma ona szeroki, okrągły odwłok z niewielkomi kolcami bocznymi. Natomiast na wierzchu odwłoka (co widać na pierwszym zdjęciu wylinki) znajdują się ostre kolce, znacznie większe niż u podobnej szklarki zielonej Cordulia aenea. Długość larwy waha się w granicach 22–26 mm. (foto Piotr Mikołajczuk) |
|
18 czerwca 2007 r. w Brzezinach nad Toporowym Stawem Niżnim. Gdy możemy obserwować proces przeobrażenia, mamy pewność co do identyfikacji wylinki. A sama wylinka daje nam pogląd na obraz larwy w jej ostatnim stadium. To wylinka Somatochlora metalica — charakterystyczna dla wszystkich szklarkowatych Corduliidae jest duża długość odnóży.
(foto Jarosław Wenta) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Wylinka, 12 czerwca 2011, Kampinoski Park Narodowy.
(foto Agnieszka Czarnocka) Kliknij w zdjęcie aby powiększyć. |
|
Zdjęcia wylinki, znalezionej nad stawem rybnym w Starym Toruniu, wykonane w domowym „laboratorium”. Wyraźne, ostre kolce grzbietowe na segmentach 3–9. Kolce boczne bardzo nierównej długości. Kolce segmentu 9 sięgają za połowę piramidy analnej.
(foto Andrzej Kucharski) |
|
Tu widzimy maskę ważki z równymi, małymi, tępymi i tej samej długości ząbkami na głaszczku wargowym. Patrz klucz do oznaczania larw i wylinek sporządzony przez Jacka Wendzonkę.
(foto Andrzej Kucharski) |
| Galeria zdjęć |
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||
|
|
|
Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.
Porównanie wszystkich Somatochlora spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: MIEDZIOPIERŚ SOMATOCHLORA. |