BYTOM

Staw Jadwiga





Staw Jadwiga (UTM CA57) znajduje się na terenie Szombierek, które w roku 1951 roku zostały dzielnicą Bytomia. Największymi zabytkami przemysłowymi na tym terenie są zabudowania Elektrociepłowni Szombierki powstałej w 1920 roku według projektu braci Georga i Emila Zillmannów. Kolejnym przemysłowym zabytkiem jest wieża wyciągowa szybu Krystyna z 1929 roku. Od 1919 roku działa klub sportowy Szombierki Bytom. Obecnie w IV lidze, ale w sezonie 1979/1980 sięgnął po tytuł Mistrza Polski.

Staw Jadwiga bierze swoją nazwę od zlikwidowanego w 1979 roku szybu kopalnianego będącego częścią kopalni Szombierki. Od tego samego szybu, który przed wojną nosił nazwę Sommer swoją nazwę bierze również kolejny staw. Niestety jest on niedostępny do przeprowadzenia obserwacji, gdyż znajduje się w centrum pola golfowego. Jego gwarowa nazwa to Zumerek. Jadwiga to staw techniczny pozostały do naszych czasów, jako ostatni z trzech tu istniejących. Najprawdopodobniej zasilany jest wodami dołowymi wypompowanymi przez pompownię Szombierki działającą nadal w niedalekim, czynnym szybie Ewa, należącym do Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń. Nadmiar wód przelewa się do znajdującego się po jego północnej stronie cieku biegnącego wzdłuż hałdy aż do ujścia w Bytomce. Na południe od zbiornika znajduje się teren, który od ponad stu pięćdziesięciu lat stanowił wysypisko wszelakich odpadów hutniczych i górniczych. W ostatnich dziesięcioleciach również gruzu i wszelkich innych odpadów. Pośrodku tego rumowiska w swojej dolinie płynęła rzeka Bytomka opływająca również staw od strony południowej Wprawdzie nie dotyczy to bezpośrednio omawianego stanowiska to pozwolę sobie na zamieszczenie w poniższej relacji fotograficznej na zobrazowanie, jakie zmiany zaszły w tej okolicy na obszarze 30 hektarów w latach 2016-2019.

POWRÓT
Ważki Bytomia

Zdjęcia: Krzysztof Przondziono
polska.e-mapa.net
Badania terenowe i tekst: Krzysztof Przondziono
© Ewa Miłaczewska

 
 
 
Fragment mapy obejmuje oprócz rejonu stawu również tereny pola golfowego i zakładu przeróbczego Haldex oraz na południowym wschodzie wspomniany teren wysypiska odpadów.
(polska.e-mapa.net)
Zdjęcie satelitarne pokazuje obraz sprzed 2016 roku. Na północ od zbiornika zwałowiska odpadów przerabiane przez Haldex. Na południowym zachodzie fragment zabytkowego osiedla, a na południowym wschodzie fragment zrujnowanego terenu poprzemysłowego.
(polska.e-mapa.net)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Widok na staw w kierunku zachodnim. Na północnym brzegu zwałowiska skały płonnej dobrze widoczne na zdjęciu satelitarnym.
(foto Krzysztof Przondziono)
Widok w kierunku północnym na jeszcze nieprzerobioną hałdę. Zaintrygował mnie jej biały niespotykany gdzie indziej kolor.
(foto Krzysztof Przondziono)

 
Zbliżenie na biały fragment hałdy widoczny na zdjęciu poprzednim. Czy to mogą być popioły z elektrowni i ile lat musiały tu przeleżeć, aby tak skamienieć?
(foto Krzysztof Przondziono)
To samo w nieco większym oddaleniu. Trochę odbiegam od tematu, ale może to jest ciekawe dla kogoś, kto nigdy nie widział hałdy. Takich osób będzie coraz więcej, bo hałdy znikają coraz prędzej.
(foto Krzysztof Przondziono)

 
Oddalamy się na wschód od stawu i równocześnie w czasie do roku 2015. Na zdjęciu wspomniany rejon stupięćdziesięcioletniego śmietniska. W lewym górnym rogu widać fragment wieży szybu Krystyna.
(foto Krzysztof Przondziono)
Zostajemy w tym samym miejscu, ale wracamy do roku 2019. Na samym szczycie zrekultywowanej hałdy powstały 4 pełnowymiarowe boiska. Wieża szybu Krystyna widoczna jest na lewo od środkowego niskiego słupka.
(foto Krzysztof Przondziono)

 
Widok na zrekultywowany teren od strony stawu. Na nieustabilizowanych jeszcze skarpach widać uszkodzenia, które spowodował ulewny deszcz na kilka dni przed zrobieniem zdjęcia.
(foto Krzysztof Przondziono)
Jeszcze sporo czasu upłynie zanim ten teren zazieleni się mocniej. Nie zmienia to jednak faktu, że według mnie jest to najlepiej przywrócony środowisku teren poprzemysłowy. Niewidoczna na zdjęciu w głębokim jarze płynie Bytomka.
(foto Krzysztof Przondziono)

 
Należy mieć nadzieję, że cały rejon w przyszłości będzie wyglądał jak ten w najbliższym sąsiedztwie stawu.
(foto Krzysztof Przondziono)
W wyniku rewitalizacji terenu oprócz boisk na stokach hałd powstało ponad sześć kilometrów ścieżek pieszych i rowerowych oraz trzy siłownie plenerowe, z których jedną widać na zdjęciu.
(foto Krzysztof Przondziono)

   
Ważki zarejestrowane nad Stawem Jadwiga
(6 gatunków)
Kliknięcie w nazwę ważki powoduje przejście do strony poświęconej danemu gatunkowi
 
Zygoptera

Tężnica wytworna Ischnura elegans
Łątka dzieweczka Coenagrion puella

Anisoptera

Husarz władca Anax imperator
Husarz ciemny Anax parthenope
Lecicha pospolita Orthetrum cancellatum
Szablak krwisty Sympetrum sanguineum
 
 
Obserwacje

Tężnica wytworna
Ischnura elegans
Kilkanaście osobników.
 
Łątka dzieweczka
Coenagrion puella
Kilkanaście osobników.
 
Husarz władca
Anax imperator
Dwa osobniki.
 
Husarz ciemny
Anax parthenope
Cztery osobniki.
 
Lecicha pospolita
Orthetrum cancellatum
Kilkanaście osobników — samce samice tandemy składanie jajeczek.
 
Szablak krwisty
Sympetrum sanguineum
Kilka osobników.