|
Występowanie
|
| |
|
Występowanie Leucorrhinia caudalis w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce
1 — główny obszar występowania
2 — strefa brzeżna z odnotowanymi współczesnymi stanowiskami
3 — obszar poza zasięgiem występowania
4 — punkt, w którym wykonano zdjęcia:
PBu — Paweł Buczyński — Suwalszczyzna, Lubelszczyzna i Bory Tucholskie
PM — Piotr Mikołajczuk — Międzyrzec Podlaski i okolice
MK — Michał Kaczorowski — Łacha Potocka — Warszawa
SK — Sławomir Kłusewicz — Jez. Maliszewskie, woj. podlaskie
EL — Elżbieta i Krzysztof Lewandowscy — okolice Włocławka
KPrz — Katarzyna i Krzysztof Przondziono — staw Grünfeld, Katowice
|
| |
| |
|
Biotop
|
Spotykana jest na rozproszonych stanowiskach na obszarze niemal całej Polski z wyjątkiem południowego pasa kraju. Chętnie zasiedla płytkie zbiorniki wodne, z obfitą roślinnością pływającą i zanurzoną. Są to wody mało lub umiarkowanie żyzne, wszelkiego rodzaju zbiorniki, a nawet starorzecza. Żyje w podobnych warunkach, jak wszystkie zalotki i dlatego może stać się tzw. „gatunkiem parasolowym”, czyli takim, którego ochrona przyczynić się może do przetrwania również innych, nieobjętych ochroną gatunków zalotek. Największe niebezpieczeństwo stwarza wycinka lasów wokół torfowisk i leśnych zbiorników wodnych, a także melioracja tych terenów.
Na przedstawionych poniżej stanowiskach (wyłączywszy dwa ostatnie stanowiska miejskie, na których należałoby obserwacje powtórzyć), potwierdzono rozwój Leucorrhinia caudalis poprzez napotkanie larw i wylinek.
|
| |
|
Samiec
|
| |
|
Piękne zdjęcie samca zalotki spłaszczonej Leucorrhinia caudalis napotkanego nad Jeziorem Maliszewskim w dolinie Narwi na Podlasiu (UTM FD09). Zdjęcie zrobiono 10 czerwca 2024 r. Na tym zdjęciu widać wszystkie omówione niżej cechy charakterystyczne: tułów i spłaszczony, rozszerzony koniec odwłoka są barwy ciemnej, zaś początkowe segmenty odwłoka, pterostigmy i narządy analne mają czysto biały kolor.
(foto Sławomir Kłusewicz)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Tak wygląda samiec zalotki spłaszczonej Leucorrhinia caudalis, jest nieco podobny do samca zalotki białoczelnej Leucorrhinia albifrons.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Zasadnicze różnice między samcami zalotki spłaszczonej i zalotki białoczelnej pokazane są na tych zmontowanych przeze mnie zdjeciach Piotra.
Odwłok zalotki spłaszczonej jest znacznie bardziej rozszerzony w obrębie czarnych segmentów 6-10. Segmenty jasne (3-5) są niemal zupełnie białe, a nie szaroniebieskie jak u zalotki białoczelnej. Włoski na tułowiu są brązowe — a nie białe. Oczy są brązowe — a nie niebieskie. Pterostigmy samców są z wierzchu białe — a nie czarne.
U obu zalotek występują białe narządy analne.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Możemy zaobserwować białe ptrostigmy i odchodzace od nich w kierunku zewnętrznym białe żyłki. Widać też, że granica pomiędzy jasnymi i czarnymi segmentami odwłoka przebiega wzdłuż ostrej granicy. Nasady skrzydeł są szaroniebieskie.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Granica pomiędzy jasnymi i ciemnymi segmentami odwłoka nie jest tu ostra, woskowy nalot nie musi pokrywać dokładnie tych samych powierzchni — zwłaszcza, że wydzielającego się wosku przybywa w trakcie życia ważki.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Na tym zdjęciu widzimy mocno przewężony w obrębie jasnych segmentów odwłok i jego pękate rozszerzenie na segmentach czarnych. Czoło jest jak u wszystkich zalotek białe. Pterostigmy od spodniej strony skrzydeł są czarne.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Tu widzimy jeszcze jednego samca Leucorrhinia caudalis z boku. Widać doskonale, że pterostigmy są jasne z wierzchniej strony skrzydeł, od spodu zaś czarne.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Jeszcze jeden samiec Leucorrhinia caudalis sfotografowany 14 czerwca 2019 r. nad jeziorem Łukie w Poleskim Parku Narodowym. Bardzo ładnie widać proporcje i przewężenie odwłoka — warto to zobaczyć na powiększeniu.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
|
Samica
|
| |
|
Tak wygląda przedstawiana w książkach samica zalotki spłaszczonej. Ma czarno-żółty tułów i odwłok, białe narządy analne i czarne pterostigmy po obu stronach skrzydeł. Ta od najbardziej „książkowej” różni się tylko tym, że oprócz typowych dla samic zażółceń skrzydeł przy ich nasadach, ma jeszcze zaciemnione ich końce pod pterostigmą. To jedna z dwóch form.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Takie samice znacznie częściej widywał Piotr nad brzegami międzyrzeckiej żwirowni. Samice z białym nalotem i owłosieniem odwłoka. Za znacznie mniejszymi niż ta powyżej zażółceniami skrzydeł u nasady i bez zaciemnionych końców skrzydeł. Biały nalot pojawia się, podobnie jak u samców, z wiekiem tych ważek i pokazana powyżej czarno-żółta samica jest po prostu młoda.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Podobnie jak dla samców zrobiłam też zestawienie zdjęć Piotra dla samic dwóch podobnych do siebie zalotek. Różnice te nie wymagają właściwie żadnego komentarza.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Jeszcze jedna samica z mocno zaciemnionymi skrzydełkami. Na powiększeniu widać na spodzie odwłoka, pomiędzy 8 a 9 segmentem, płytkę przykrywającą ujście narządów rozrodczych.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
I jeszcze jedna, z bliska, bez zaciemnień.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
|
Zachowania rozrodcze
|
| |
|
5 lipca 2011 r. — para nad jeziorem Linówek na Suwalszczyźnie.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
5 lipca 2011 r. — ta sama para nad jeziorem Linówek na Suwalszczyźnie.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Piotrowi udało się sfotografować składanie jaj na rośliny zanurzone blisko powierzchni wody. Samica, jak to ważkowate Libelluidae, zrzucała jaja w locie. Robiła to bez towarzystwa samca szybkimi ruchami to unosząc się, to przypadając odwłokiem ku wodzie.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
|
Larwa/wylinka
|
| |
|
Larwy zalotek mają ponad 20 mm długości. Leucorrhinia caudalis ma kolce boczne na segmentach 6-9. Są one duże i dobrze wykształcone, kolce na segmencie 9 są dłuższe od narządów analnych.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Widzimy też duże, hakowate kolce grzbietowe, obecne aż po dziewiaty segment odwłoka.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
