| |
| |
|
Samiec
|
| |
|
Przeobrażenie nad Stawem Górnik (UTM CA66) w katowickiej dzielnicy Giszowiec dnia 11 maja 2015 r. Teneralny samiec siedzi na wylince.
(foto Maria Wiszniowska)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Przeobrażenie nad żwirownią w Uhercach Mineralnych dnia 11 maja 2016 r. Młody samiec o szklistych jeszcze skrzydłach siedzi koło wylinki.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Ten sam osobnik z boku, tu lepiej widać wylinkę.
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
|
Młody, ale już niemal w pełni wybarwiony i obeschnięty samiec. Widzimy tu charakterystyczny rysunek na jego odwłoku o czarnym zabarwieniu na żółtobrązowym tle. W zasadzie tylko kolor oczu zdradza jego młody wiek. Żyłki skrzydeł i pterostigmy są czarne, czarne są również dwie duże plamy u nasady tylnych skrzydeł. Skrzydła tego młodego samca są zabarwione na żółto. Czarne narządy analne rozchylają się w kształcie litery V.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Jest to w pełni dojrzały samiec z wyraźnie zielono opalizującymi oczami. Ten samiec nie ma zażółconych skrzydeł. I o ile zrobienie zdjęcia osobnikom młodym, jeszcze nieporadnym jest szczęśliwym trafem, o tyle sfotografowanie całkowicie sprawnego, dorosłego samca tej prowadzącej dość skryty tryb życia ważki, jest już wyczynem wymagającym długiej obserwacji i ogromnej cierpliwości.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Samiec E. bimaculata z boku. Widzimy jego bursztynowo żółte czoło i plamy na tułowiu.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Uderzyło mnie to od razu, w pierwszym momencie, jak tylko zobaczyłam zdjęcia Piotra (a było ich sporo), że ta dorosła, płochliwa ważka pozwoliła Piotrowi nachylić i obrócić w palcach gałązkę, na której siedziała tak, aby mógł zrobić jej doskonałe zdjęcie z kilku centymetrów. Dla mnie wówczas graniczyło to z czarami... później wielokrotnie udały mi się takie manewry z różnymi gatunkami ważek. To kwestia opanowania i powolności ruchów. Jeśli do siedzącej ważki zbliżamy rękę od tyłu i nieco od spodu, i robimy to bardzo spokojnie, nie zasłaniając słońca, to nie dostrzega ona żadnego niebezpieczeństwa. Ważki mają doskonały wzrok, ale przede wszystkim wyczulone są na ruch i gwałtowne zmiany oświetlenia.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Takich zdjęć nad wodą udało się Piotrowi zrobić wiele — mimo, że samce stały się nerwowe, bo nad wodą zaczęły pojawiać się samice. Ten samiec demonstruje nam żółto-czarny rysunek na bokach tułowia oraz żółte czoło, czarne, bardzo długie nogi i wydatny wtórny aparat kopulacyjny, który dalej będziemy mogli obejrzeć w zbliżeniu.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Głowa E. bimaculata na zdjęciu portretowym. Dojrzała ważka ma ciemnozielone, malachitowe oczy i bursztynowe: przyoczka, czoło (z ciemną plamą), zaustek, przedustek i żuwaczki, natomiast górna warga jest cała ciemna.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Oczy stykają się na krótkim odcinku, ciemię jest bursztynowe, dobrze widoczne na tle czarnej plamy w górnej części czoła. Trójkąt potyliczny jest czarny.
Fotografia wykonana została 4 czerwca 2015 r. w żwirowni w Dobrej w pow. sanockim.
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
|
Narządy analne samca widziane od strony grzbietowej. Młody osobnik przeobrażający się w żwirowni w Uhercach Mineralnych w pow. leskim 11 maja 2016 r.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Od spodu na końcu odwłoka widzimy pierwotny aparat kopulacyjny i narządy analne rozstawione na kształt litery V.
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
|
Tu widzimy narządy analne z boku.
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
|
Wtórny aparat kopulacyjny z boku, jest wydatny, jak u wszystkich szklarkowatych.
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
|
Wtórny aparat kopulacyjny widziany od spodu.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
|
Samica
|
| |
|
Przeobrażenie samicy z 21 maja 2016 r. nad żwirownią w Uhercach Mineralnych — ok. 25 cm nad lustrem wody na kępce turzyc w odległości 45 cm od brzegu, na skraju szuwaru turzycowego.
(foto Andrzej Kucharski)
|
| |
|
Ta dojrzała samica E. bimaculata, siedząca na niewysokiej sośnie jest bardzo podobna do samca. Widoczną na pierwszy rzut oka różnicę stanowią narządy analne, które u samicy biegną prawie równolegle do siebie inaczej, niż u samców.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Tu samica E. bimaculata z boku. Widzimy jej pękaty, nieprzewężony odwłok, dużo grubszy niż u samca. Ma również skrzydła w przedniej części zażółcone.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
|
Zachowania rozrodcze
|
| |
|
Wkrótce na krzewach i drzewach dało się zauważyć kopulujące pary przenieli. Widzimy tu, że odwłok samicy jest znacznie grubszy niż odwłok samca. Na spodzie drugiego i trzeciego segmentu odwłoka samicy występuje jasna plamka. Widzimy również, że oczy obu płci w wieku dojrzałym lśnią malachitową zielenią.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Jeszcze jedna para.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Po krótkim czasie Piotr zaczął natykać się na siedzące w trawach i zaroślach samice z pakietami jaj na końcu odwłoka.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Składanie jaj odbywa się u tych ważek w charakterystyczny sposób. Zapłodnione jaja otoczone lepką galaretowatą substancją samica gromadzi na końcu swego odwłoka, gdzie sklejają się ze sobą.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Następnie ważka przelatuje nad samą powierzchnią wody ciągnąc po niej odwłok. Wszystkie jaja zostają zmyte wówczas do wody, gdzie układają się w długą nić. Wyglądają trochę podobnie do skrzeku.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
7 czerwca 2010 roku w miejscu, w którym Piotr Mikołajczuk obserwował składanie jaj, odnalazł chwilę później taką nić przyczepioną do roślin. Widziany tu kawałek tej nici ma grubość około 2 mm, a długość w przybliżeniu 5–7 cm.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
|
Larwa/wylinka
|
| |
|
Larwa Epitheca bimaculata sfotografowana w Międzyrzecu Podlaskim. Nogi larwy są bardzo długie, co jest charakterystyczne dla wszystkich szklarkowatych Corduliidae.
Długość larwy waha się od 28–32 mm, szerokość odwłoka może osiągać około 13 mm.
(foto Piotr Mikołajczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
Larwa E. bimaculata dążąca do miejsca przeobrażenia 6 maja 2016 r. w rezerwacie Smolnik w Szumiradzie na Opolszczyźnie.
(foto Michał Wolny)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
4 czerwca 2015 r. — żwirownia w Dobrej pow. sanocki, woj. podkarpackie. Zawieszona na trawach wylinka Epitheca bimaculata ma bardzo długie kolce boczne, szczególnie kolce segmentu 9 — sięgające poza szczyt piramidy analnej.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
9 maja 2011 r. Zbiornik Malina w Opolu — nieużytkowana żwirownia — jeden z dwóch akwenów ze stwierdzonym w woj. opolskim rozrodem Epitheca bimaculata.
Na tym zdjęciu wylinki widzimy długie i hakowate kolce grzbietowe, które występują na segmentach 2–9. Pierwsze kolce są ustawione stromo, następne coraz bardziej płasko.
Na tylnej części głowy widać jeden z „rożków” opisanych niżej.
(foto Michał Wolny)
|
| |
|
11 maja 2015 r. Staw Górnik na katowickim Giszowcu — to dopiero drugie w woj. śląskim stanowisko z potwierdzonym rozrodem Epitheca bimaculata.
(foto Maria Wiszniowska)
|
| |
|
To strona brzuszna wylinki, jednej z pięciu znalezionych w żwirowni w Uhercach Mineralnych 7 maja 2013 roku, nieco na południe od dotychczas znanych w tym rejonie stanowisk.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
To głowa wylinki, również jednej z pięciu znalezionych w żwirowni w Uhercach Mineralnych.
Na tyle głowy larwy Epitheca bimaculata daje się zauważyć dwa niewielkie, ostre wyrostki — „rożki”. To cecha odróżniająca larwę Epitheca bimaculata od innych w rodzinie Corduliidae.
W dniach 15–16 maja 2014 roku powódź poważnie przeorała zbiornik, który pomału wraca do stanu pierwotnego. W roku 2016 w tym samym miejscu nadal znajdowano wylinki i młode imagines, co świadczy o stabilności tego stanowiska.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
4 czerwca 2015 roku zebrano tę wylinkę w żwirowni w Dobrej. Na głaszczku wargowym znajduje się rząd 8–9 zębów.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
|
„Rożki” na głowie wylinki znalezionej 4 czerwca 2015 r. w żwirowni w Dobrej pow. sanocki.
(foto Andrzej Kucharski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
|
| |
| |
