Szablak późny (podobny)
Sympetrum striolatum


Rozmiary: Długość ciała Sympetrum striolatum ok. 40 mm
Rozpiętość skrzydeł ok. 60 mm
Czas występowania
imagines:
Od początku VI do 1 dekady XII
Obszar występowania: Sympetrum striolatum spotykamy w całym kraju do wysokości 725 m n.p.m., jednak w części północno-wschodniej kraju jest lokalny i rzadki — patrz mapka

NA SKRÓTY
Występowanie
Biotop
Samiec
Samica
Zachowania rozrodcze
Galeria zdjęć

Zdjęcia: Leszek Bielecki
Paweł Buczyński
Marek Gryboś
Mariusz Gwardjan
Michał Kaczorowski
Andrzej Kucharski
Ewa Miłaczewska
Marek Miłkowski
Krzysztof Przondziono
Zbigniew Urbańczyk
Jarosław Wenta
Grzegorz Wieczorek
Maria Wiszniowska
Przemysław Żurawlew
Tekst: Ewa Miłaczewska
© Ewa Miłaczewska

 

Występowanie
 
Występowanie Sympetrum striolatum w Polsce — szkic sporządzony na podstawie Atlasu rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce

1 — umiarkowanie rozpowszechniony

2 — lokalny i rzadki

3 — obszar poza zasięgiem występowania

4 — punkty, w których wykonano zdjęcia:
LB — Leszek Bielecki — Brzeg Dolny
PBu — Paweł Buczyński — Husiny w pow. zamojskim
MG — Marek Gryboś — Bagry w Krakowie
MGw — Mariusz Gwardjan — Kadzielnia w Kielcach
MK — Michał Kaczorowski — Gdynia
AK — Andrzej Kucharski — Uherce Mineralne
EM — Ewa Miłaczewska — okolice Woli Polskiej, pow. Mińsk Mazowiecki
MM — Marek Miłkowski — Radom: Borki, Potkanów, Długojów
KPrz — Krzysztof Przondziono — Siemianowice Śląskie
ZU — Zbigniew Urbańczyk — Poznań
JW — Jarosław Wenta — Niedzica
GW — Grzegorz Wieczorek — ogród botaniczny w Łodzi
MWi — Maria Wisznowska — Katowice Murcki
— Przemysław Żurawlew — okolice Pleszewa
 
 
Biotop
Sympetrum striolatum to gatunek pionierski, który najchętniej pojawia się nad nowymi, płytkimi zbiornikami wodnymi, lub zbiornikami z niewielką ilością roślin wodnych. Lubi zbiorniki antropogeniczne — żwirownie, piaskownie i stawy, a także starorzecza i rowy. Ważka ta jest podobna do szablaka zwyczajnego Sympetrum vulgatum i od tego podobieństwa pochodziła jej stara polska nazwa — podobny, którą zmieniono, aby nie trzeba było tego podobieństwa tłumaczyć.
 
 
Sympetrum striolatum nie muszę szukać daleko. Spotykałam je przez kilka pierwszych lat po wybudowaniu naszego oczka wodnego, na działce w Woli Polskiej (UTM EC49) w powiecie Mińsk Mazowiecki. Później, gdy oczko nadmiernie zarosło, szablaki te przeniosły się gdzieś indziej.
(foto Ewa Miłaczewska)
Podobne oczko wodne w ogrodzie w Brzegu Dolnym (UTM XS18). Tu również na wczesnym etapie sukcesji pojawiały się szablaki późne, a zdjęcie jednego z nich, siedzącego na płotku odgraniczającym rabatę okalającą oczko od trawnika, możemy obejrzeć poniżej.
(foto Leszek Bielecki)

 
Kraków — zbiornik wodny Bagry (UTM DA24) o pow. 31,4 ha, powstały w wyniku zatopienia wyrobisk żwirowni w dzielnicy Płaszów.
(foto Marek Gryboś)
Kamieniołom Kadzielnia (UTM DB73) w Kielcach. Dno wypełnione jest częściowo wodą, której ilość zmienia się znacznie w poszczególnych latach. Zbiornik nazwano Jeziorem Szmaragdowym, jest ono okresowo ograniczone jedynie do najgłębszych partii wyrobiska, jednak głębokość wody na znacznym obszarze jeziora nie przekracza kilkudziesięciu centymetrów, co pozwala na jej szybkie nagrzewanie.
(foto Mariusz Gwardjan)

 
Duży staw w arboretum w łódzkim ogrodzie botanicznym (UTM CC83/CC93).
(foto Grzegorz Wieczorek)
Zbiornik Tunele (UTM EB08) powstał w latach 40. XX w. Okupacyjne władze hitlerowskie podczas II wojny światowej w latach 1943–1944 rozpoczęły budowę stacji rozrządowej i nowoczesnego węzła kolejowego. W 1944 r. prace przerwano i wykop powoli wypełniła woda. Teren przylegający do tuneli i linii kolejowej zajmują łąki i zarośla. Łąki po części są użytkowane rolniczo.
(foto Marek Miłkowski)

 
Staw Rzęsa (UTM CA57) w Siemianowicach Śląskich znajduje się na terenie byłej piaskowni, która działała tu jeszcze w latach 50 XX w. Zajmuje powierzchnię około 13 hektarów, a jego średnia głębokość wynosi 1,5 metra. Obecnie po rewitalizacji.
(foto Krzysztof Przondziono)
Zwirownia w Uhercach Mineralnych (UTM FV07).
(foto Andrzej Kucharski)

 
Źródła Sopotu koło wsi Husiny (UTM FA59) w powiecie zamojskim.
(foto Paweł Buczyński)
Staw śródłąkowy w rejonie Strzyżewa (UTM XT75) w powiecie pleszewskim.
(foto Przemysław Żurawlew)

 
Bagno koło wski Białobłoty w powiecie pleszewskim (UTM YT07).
(foto Przemysław Żurawlew)
Zastoisko na nieużytkach koło wsi Korzkwy (UTM XT85) w powiecie pleszewskim, w woj. wielkopolskim.
(foto Przemysław Żurawlew)

 
Samiec
 
Zdjęcie zrobione nad działkowym, sztucznym oczkiem wodnym w Woli Polskiej pow. Mińsk Mazowiecki. W 2007 roku zrobiliśmy przebudowę oczka i przez jakiś czas ilość posadzonych tam roślin znowu była niewielka. Sympetrum striolatum pojawiły się w 2008 roku, w rok po przeprowadzeniu przebudowy oczka. Czekałam na nie z niecierpliwością i aparatem fotograficznym, bo liczyłam na to, że taki odnowiony zbiornik wodny zauważą i nie zawiodłam się.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Kolor pasów na bokach tułowia u młodych samców jest fosforyzująco żółty. Między tymi pasami tułów jest brązowoczerwony. Pterostigmy też są brązowoczerwone. Nogi ważki mają żółte „lampasy”, co pozwala nam ją zaliczyć do szablaków żółtonogich.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
W zupełnie podobnych warunkach, nad niedawno zagospodarowanym oczkiem wodnym, obserwował samca Sympetrum striolatum Leszek Bielecki z Brzegu Dolnego.
Tu widzimy bezbarwne skrzydła ważki z czarnymi żyłkami.

(foto Leszek Bielecki)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Zdjęcie szablaka późnego Sympetrum striolatum zrobione 17 sierpnia 2018 r. w okolicach dawnego basenu w Murckach (południowej dzelnicy Katowic).

(foto Maria Wiszniowska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
13 września 2016 roku przy źródłach Sopotu w Husinach w powiecie zamojskim.

(foto Paweł Buczyński)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
16 sierpnia 2009 roku w Woli Polskiej pow. Mińsk Mazowiecki — samiec Sympetrum striolatum w całej okazałości.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
To zbliżenie pokazuje pierwsze segmenty odwłoka i wtórny aparat kopulacyjny.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Głowa S. striolatum — widzimy jasnobrązowe oczy złożone i jasne czoło, nadustek i wargę górną.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Głowa S. striolatum w nieco innym ujęciu — na szwie między czołem a okiem nie ma zaciemnienia, które możemy zobaczyć u S. vulgatum. Zdjęcie wykonano 15 października 2012 r. w Uhercach Mineralnych.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Tu dla porównania pokazuję głowę szablaka zwyczajnego Sympetrum vulgatum. Można zobaczyć, co to jest ten szew między okiem a czołem i jak głowa szablaka wygląda, gdy zaciemnienie koło tego szwu występuje, a wyżej — kiedy go brak.

(foto Ewa Miłaczewska)
 
 
Samica
 
Samicę było znacznie trudniej sfotografować, to zdjęcie z 21 sierpnia 2009 r. To młoda samica. Na bokach jej tułowia widać jasne plamy takie, jak u samca. Zdjęcie zrobiłam w Woli Polskiej pow. Mińsk Mazowiecki.

(foto Ewa Miłaczewska)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
To już dojrzała samica. Zdjęcie zrobione w Niedzicy 31 sierpnia 2011 r. Na powiększeniu zobaczymy płytkę zakrywającą ujście narządów płciowych, jest ona tylko lekko odchylona od brzusznej strony odwłoka — inaczej niż u samicy szablaka zwyczajnego Sympetrum vulgatum.

(foto Jarosław Wenta)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
15 października 2012 r. Samica złapana podczas składania jaj w Uhercach Mineralnych w woj. podkarpackim. Pasy na bokach tułowia są znacznie mniej kontrastowe niż u samców. Płytka zakrywająca ujście narządów rodnych jest ustawiona pod kątem ostrym w stosunku do odwłoka.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Tu możemy porównać ustawienie owej płytki u samic szablaka późnego Sympetrum striolatum (na górze) i szablaka zwyczajnego Sympetrum vulgatum (na dole). Różnica kolorów odwłoków jest tu nieistotna, po prostu samica S.vulgatum to samica androchromatyczna.

(foto Andrzej Kucharski i Ewa Miłaczewska)
 
6 października 2012 r. w Uhercach Mineralnych. Na głowie samicy, podobnie jak u samca, nie obserwujemy zaciemnienia koło szwu czoło/oko.

(foto Andrzej Kucharski)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Zachowania rozrodcze
 
Tandem sfotografowany 13 września 2016 roku przy źródłach Sopotu w Husinach w powiecie zamojskim.

(foto Paweł Buczyński)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
13 września 2016 roku przy źródłach Sopotu w Husinach — inna para dziesięć minut później.

(foto Paweł Buczyński)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
Kopulująca para, sfotografowana 25 września 2012 roku nad Stawem Rzęsa w Siemianowicach Śląskich.

(foto Krzysztof Przondziono)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
2 października 2012 roku — Poznań, północna część miasta, tzw. Huby Moraskie.

(foto Zbigniew Urbańczyk)

Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Galeria zdjęć

 
1 października 2008 roku w Gdyni.
(foto Michał Kaczorowski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
20 sierpnia 2010 roku w powiecie pleszewskim.
(foto Przemysław Żurawlew)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Jesień 2011 r. — Bagry w Krakowie.
(foto Marek Gryboś)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
16 sierpnia 2009 r. — Wola Polska pow. Mińsk Mazowiecki. Złapany samiec zwinął się w kółeczko.
(foto Ewa Miłaczewska)

 
10 sierpnia 2004 roku — tandem Sympetrum striolatum nad oczkiem wodnym w Woli Polskiej.
(foto Ewa Miłaczewska)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Samiec sfotografowany nad Potokiem Południowym w Radomiu.
(foto Marek Miłkowski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Samiec sfotografowany nad stawami na Długojowie w Radomiu.
(foto Marek Miłkowski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Samiec sfotografowany nad zalanymi tunelami kolejowymi na Potkanowie w Radomiu.
(foto Marek Miłkowski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.


Z terminami użytymi w opisie można zapoznać się na stronie: SŁOWNIK lub BUDOWA WAŻKI.

Porównanie szablaków spotykanych w Polsce można obejrzeć na stronie: SZABLAK SYMPETRUM.