¦WIÊTOCH£OWICE

Dolina Lipinki





Dolina Lipinki (UTM CA47/CA57) znajduje siê w pó³nocno zachodniej czê¶ci ¦wiêtoch³owic na terenie dzielnicy Lipiny. Potok Lipinka jest lewym dop³ywem Bytomki. Posiada kilka nazw lokalnych: Rzeczka, Potok Graniczny, Guidotto. Zachodnia i pó³nocna czê¶æ doliny poro¶niêta jest lasem o charakterze ³êgu i olsu z dominacj± jesionu wynios³ego, brzozy i klonu jawora. Mo¿na spotkaæ czeremchê amerykañsk±, wierzbê iwê a sporadycznie kalinê. W poszyciu ro¶nie paproæ wietlica samicza, skrzyp le¶ny i polny, centuria pospolita, kruszczyk szerokolistny i b³otny. W ¶rodowisku wodnym dominuj± ¶rodowiska szuwarowe, a w¶ród nich tatarak zwyczajny, trzcina pospolita, pa³ka pospolita czy manna mielec. Jest to doskona³e miejsce do ¿erowania i gniazdowania ptaków wodnych takich jak ³yska, kokoszka wodna, kaczka krzy¿ówka. W lesie nad rozlewiskami mo¿na zauwa¿yæ jastrzêbia. Popularne s± tutaj p³azy i gady na czele z ¿ab± zielon±. Dolina Lipinki, a szczególnie staw Ajska, jest popularnym miejscem wypoczynku dla okolicznych mieszkañców. Obok stawu znajduje siê niezrekultywowana ha³da, która jest pozosta³o¶ci± po dawnej Hucie Cynku Guidotto w Chropaczowie.

Na tym terenie znajdziemy te¿ 5 schronów bojowych wybudowanych w latach 1937-1938 bêd±cych czê¶ci± punktów oporu £agiewniki i Godula. Te natomiast by³y czê¶ci± polskich linii fortyfikacyjnych Obszaru Warownego ¦l±sk powsta³ego w latach 1933-1939 na odcinku 60 kilometrów dla obrony zak³adów przemys³owych Górnego ¦l±ska przed atakiem niemieckim. W sumie na pierwszej linii obrony powsta³o 10 takich punktów sk³adaj±cych siê od 10 do 15 schronów o zró¿nicowanej funkcji, liczbie cz³onków za³ogi, wyposa¿eniu i uzbrojeniu.
(Z tablicy informacyjnej znajduj±cej siê na terenie doliny, za¶ szczegó³owe informacje o schronach bojowych ze strony www.fortyfikacja.pl)

POWRÓT
Wa¿ki ¦wiêtoch³owic



Zdjêcia: Katarzyna Przondziono
Krzysztof Przondziono
polska.e-mapa.net
Badania terenowe
i tekst:
Krzysztof Przondziono
© Ewa Mi³aczewska

 
   
 
Dolina Lipinki znajduje siê w ¦wiêtoch³owickiej dzielnicy Lipiny, piêkne miejsce w samym centrum aglomeracji. Warte zachowania w niezmienionej formie.
(polska.e-mapa.net)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
To samo na zdjêciu satelitarnym. Po wschodniej stronie rzeki Lipinki znajduje siê zrekultywowana ha³da, która jeszcze do niedawna by³a u¿ywana jako tor motokrosowy. Odbywa³y siê na nim mistrzostwa ¦l±ska Off-road.
(polska.e-mapa.net)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.

 
Widok na czê¶æ po³udniowo-wschodni± doliny.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
Fragment doliny z widocznym schronem bojowym 16a. W 1938 r. wyposa¿ony by³ w 3 stanowiska ckm i dodatkowo rkm. Znajdowa³ siê tam równie¿ gara¿ dla armaty przeciwpancernej. Na horyzoncie zabudowania Bytomia.
(foto Katarzyna Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.

 
Pierwszy z stawów licz±c od ¼róde³ potoku znajduje siê na terenie prywatnym o czym informuje nas przybita do drzewa tablica.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
Jedno z rozlewisk na lewo od ulicy Boles³awa Chrobrego. Trzy kolejne na prawo od niej znajduj± siê na terenie ogrodzonym p³otem.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.

 
Na chwilê oddalimy siê od nurtu Lipinki aby zajrzeæ w okolice schronu biernego pe³ni±cego rolê magazynu amunicyjnego.
(foto Katarzyna Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
Bardzo dobrze zachowane nasypy ziemne i zasypanie drogi dojazdowej spowodowa³o nagromadzenie wody wokó³ obiektu.
(foto Katarzyna Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.

 
Kolejne rozlewisko mocno poro¶niête szuwarami. Na horyzoncie ha³da, z której zrobi³em zdjêcia ogólne doliny.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
Nastêpne oczko wodne na Lipince mniej zaro¶niête szuwarami, za to z bogat± ro¶linno¶ci± podwodn±.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.

 
Najwiêkszy z zbiorników tak zwany staw Ajska. Jego pó³nocny brzeg wyznacza wspomniana we wstêpie ha³da.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
Wschodni kraniec stawu. Kolejny odcinek potok pokonuje w g³êbokim, sztucznie utworzonym jarze, oddzielaj±cym od siebie widoczn± na zdjêciu ha³dê pohutnicz± od niewidocznej pogórniczej.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.

 
Aby kontynuowaæ podró¿ wzd³u¿ Lipinki najlepiej udaæ siê na szczyt ha³dy. Po drodze mijamy takie wyrze¼bione w niej figury. Mnie one przypominaj± pramieszkañców doliny.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
Szczyt ha³dy. Okolica ta by³a plenerem dla filmu „Per³a w koronie”. Oraz ca³kiem niedawno bo w 2014 roku dla filmu „Franek” wykorzystanego do narracji wystawy w Muzeum Powstañ ¦l±skich w ¦wiêtoch³owicach.
(foto Katarzyna Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.

 
Widok na Ajskê ze szczytu ha³dy.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
Lipinka po przep³yniêciu jaru i dotarciu do otwartego terenu od razu tworzy kolejne rozlewisko tym razem bardzo mocno zaro¶niête szuwarami.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.

 
Po drodze nad nastêpne rozlewisko mijamy schron bojowy nr 15. Jest to du¿y dwukondygnacyjny schron wyposa¿ony w kopu³ê pancern±. S³u¿y³ prawdopodobnie za punkt dowodzenia odcinka.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
Strumieñ wp³ywa do ostatniego ju¿ rozlewiska na terenie ¦wiêtoch³owic. Przed wp³yniêciem do Bytomki na jego biegu jest jeszcze jedno rozlewisko na terenie Rudy ¦l±skiej oraz staw w Bytomiu.
(foto Krzysztof Przondziono)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.

     
Wa¿ki zarejestrowane w dolinie Lipinki na terenie ¦wiêtoch³owic
w trakcie obserwacji w roku 2015
(11 gatunków)
Klikniêcie w nazwê wa¿ki powoduje przej¶cie do strony po¶wiêconej danemu gatunkowi
 
Zygoptera

Pa³±tka pospolita Lestes sponsa
Tê¿nica wytworna Ischnura elegans
£±tka dzieweczka Coenagrion puella
£unica czerwona Pyrrhosoma nymphula
Pióronóg zwyczajny Platycnemis pennipes
 
Anisoptera

¯agnica wielka Aeshna grandis
Wa¿ka czteroplama Libellula quadrimaculata
Wa¿ka p³askobrzucha Libellula depressa
Lecicha pospolita Orthetrum cancellatum
Szablak krwisty Sympetrum sanguineum
Szablak zwyczajny Sympetrum vulgatum
 
 
Obserwacje

Pa³±tka pospolita
Lestes sponsa
Kilka osobników.
 
Tê¿nica wytworna
Ischnura elegans
Liczna.
 
£±tka dzieweczka
Coenagrion puella
Liczna.
 
£unica czerwona
Pyrrhosoma nymphula

Liczna.
 
Pióronóg zwyczajny
Platycnemis pennipes
Liczny.
 
¯agnica wielka
Aeshna grandis
1 samica sk³adaj±ca jaja.
 
Wa¿ka czteroplama
Libellula quadrimaculata
Kilka osobników.
 
Wa¿ka p³askobrzucha
Libellula depressa
1 samiec.
 
Lecicha pospolita
Orthetrum cancellatum
Kilka osobników.
 
Szablak krwisty
Sympetrum sanguineum
Liczny.
 
Szablak zwyczajny
Sympetrum vulgatum
Kilka osobników.