|
Zespół przyrodniczo–krajobrazowy Żabie Doły (UTM CA47/CA57) utworzony został w 1977 roku na mocy rozporządzenia wojewody Katowickiego.
Ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych ochronie podlega kompleks nieużytków, stawów oraz gruntów rolnych stanowiących miejsca gniazdowania wielu ptaków wodno–błotnych. Powierzchnia zespołu wynosi 217,66 ha, z czego 44,57 w granicach Bytomia, a pozostała część leży w granicach miasta Chorzowa.
Obecny krajobraz Żabich Dołów jest efektem długoletniej działalności człowieka. Od XII w. wydobywano tu rudy cynku i ołowiu, a 300 metrów pod ziemią prowadzono eksploatację węgla kamiennego. Powstałe na skutek eksploatacji opuszczone wyrobiska górnicze ulegały zawałom tworząc na powierzchni terenu zapadliska, niecki i leje. Ponadto w wyniku składowania powstały na tym terenie hałdy, które zawierają 6 milionów ton odpadów, w których cynk stanowi 174 tysiące ton a ołów 36 tysięcy ton.
Większość zbiorników wodnych powstała w latach 50–tych XX wieku. Wraz z otaczającym terenem stały się one siedliskiem dla roślin o różnych wymaganiach środowiskowych. Zbiorniki wodne zajmują łączną powierzchnię 35 hektarów wraz ze znacznym obszarem roślinności wynurzonej, wśród której dominuje trzcina pospolita oraz pałka wąsko i szerokolistna. Również na hałdach z czasem pojawiły się rośliny i stwierdzono występowanie 92 gatunków. 18% powierzchni Żabich Dołów porastają drzewa, głównie topole czarne i osiki, olchy czarne brzozy brodawkowe oraz wierzby.
Najbardziej jednak na uwagę zasługuje fakt, iż teren Żabich Dołów zalicza się do obszarów szczególnie cennych pod względem ornitofauny, bowiem opisano tutaj występowanie 129 gatunków ptaków w tym 76 gatunków lęgowych.
Oprócz ptaków teren zespołu zasiedlają ssaki zwłaszcza gryzonie, płazy i gady oraz przedstawiciele owadów.
[fragmenty opisu z tablicy informacyjnej na terenie zespołu krajobrazowo–przyrodniczego Żabie Doły].
Dodatkową atrakcją w tym miejscu powstałą około roku 1937 są schrony bojowe punktu oporu „Łagiewniki” oraz grupy bojowej „Maciejkowice”. Umocnienia te są małym fragmentem Obszaru Warownego Śląsk.
Informacje o ważkach z tego obszaru można odnaleźć w tekstach historycznych, gdzie opisywano stanowisko Königshütte (Tümpel, 1922), a później Maciejkowice (Sawkiewicz i Żak — Ważki Śląska, 1966). Do danych historycznych można zaliczyć również opisy Eduarda Scholza, który mieszkał w Chorzowie, zbierał informacje dla obszaru przemysłowego Górnego Śląska od roku 1906 i przedstawił je w kilku artykułach w latach 1907–1917.
Współczesne obserwacje prowadzone były w latach 2002–2007 przez Martę Boroń, Piotra Cubera, Agnieszkę Henel, Alicję Miszta i Katarzynę Skowrońską, a informacje o nich przechowywane są w bazie Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach.
Nie udało się potwierdzić występowania czterech gatunków podawanych w 1966 roku: łątki zielonej Coenagrion armatum, łątki wiosennej Coenagrion lunulatum, pałątki niebieskookiej Lestes dryas i żagniczki wiosennej Brachytron pratense. Analizując przemiany jakie zaszły na tym obszarze oraz stan siedlisk uznano te gatunki za zanikłe.
Wróciliśmy na to stanowisko w roku 2013, aby zobaczyć, czy odnotujemy dalsze zmiany w występowaniu ważek. Aktualne dane pochodzą z obserwacji Bogusławy Jankowskiej, Jakuba Liberskiego, Alicji Miszta, Katarzyny i Krzysztofa Przondziono oraz Krzysztofa Sokoła.
|
|
Zdjęcia:
|
Alicja Miszta
Katarzyna Przondziono
polska.e-mapa.net
|
|
Badania terenowe:
|
Bogusława Jankowska
Jakub Liberski
Alicja Miszta
Katarzyna Przondziono
Krzysztof Przondziono
Krzysztof Sokół
|
|
Tekst:
|
Alicja Miszta
Krzysztof Przondziono
|
|
© Ewa Miłaczewska
|
|
