Zbiornik A powstał ok. 2002 r. i leży w naturalnej niecce pomiędzy budynkami dwóch części osiedla „Sokółka” w Gdyni-Chwarznie. Pomyślano go jako suchy zbiornik przyjmujący nadmiar wody opadowej z sąsiadującego z nim okrągłego zbiornika B. Pierwotnie w miejscu przeznaczonym na zbiornik A urządzono plac zabaw dla dzieci. Lecz w wyniku stopniowego zamulania się dna zbiornika, coraz częściej zalegała w nim woda, czyniąc plac zabaw w zasadzie bezużytecznym, i huśtawki, karuzele itp. przeniesiono w inne miejsce. W późniejszym okresie posadzono w nim rośliny szuwarowe. W lutym 2011 r. obfite opady deszczu spowodowały lokalne podtopienia. Po tym wydarzeniu zamontowano rurę odpływową na końcu zbiornika od strony lasu i odtąd po obfitych opadach nadmiar wody spływa do lasu. Przy maksymalnym wypełnieniu zbiornika głębokość nie przekracza 70-80 cm. Obecnie porośnięty jest coraz gęstszą trzciną i pałką szeroko- i wąskolistną, oraz kilkoma gatunkami innych roślin wodnych, przy braku roślin zanurzonych i z liśćmi pływającymi.

W wiosennych/letnich okresach suszy trwających dłużej niż 4-6 tygodni, zbiornik może całkowicie wyschnąć i wówczas dla kijanek płazów, które coraz intensywniej wykorzystują go do składania skrzeku, może on być pułapką ekologiczną. Bywało, np. w 2018 r., że złożony skrzek i kijanki ginęły z braku wody. Nie wiadomo jednak w jakim stopniu brak wody na tym stanowisku oddziałuje na larwy ważek. Tyle można powiedzieć, że w roku 2019 zbiornik był suchy od połowy kwietnia do połowy maja (mało deszczu jesienią 2018 i zima mało śnieżna), a wylinki znalazłem tylko ważek różnoskrzydłych, przeważnie szablaków. Larwy z jaj składanych latem 2018 r., np. przez nimfy stawowe, najwidoczniej nie przetrwały, bo ani nie znalazłem wylinek ani nie widziałem żadnego osobnika teneralnego tego gatunku. To samo dotyczy żagnicy wielkiej. Zbiornik jest również „domem” dla ryb (wpuszczono karasie) i kaczek krzyżówek. W roku 2018, zaczynając od połowy lipca zbadałem zbiornik pod kątem ważek mniej więcej raz na tydzień (od maja do tego czasu był wyschnięty). W 2019 roku monitorowałem go prawie codziennie od 1 czerwca (niemal cały maj był zimny) do początku października. W 2020 roku także monitorowałem zbiornik A prawie codziennie od maja do połowy października, a wczesną wiosną tego roku znalazłem larwy łątki dzieweczki. Pogoda tego lata była nieco chłodniejsza i wietrzna, więc najprawdopodobniej z tego powodu odnotowałem mniej gatunków (26) ważek niż w 2019 r. (34). W połowie sierpnia 2020 r., z braku deszczu przez prawie miesiąc zbiornik A wysychał, a 25 sierpnia cały obszar z wyjątkiem strefy szuwarów był suchy. Ważki znikły, choć jeden dzielny Aeshna cyanea jeszcze wciąż niestrudzenie bronił terytorium. Inne osobniki tego gatunku rozeszły się po okolicznym lesie, gdzie polowały. Na przełomie sierpnia i września ulewne deszcze szybko jednak wypełniły zbiornik A z powrotem, i wkrótce potem wróciły ważki, Ostatnie ważki — samce żagnicy sinej — widziałem w połowie października. W 2021 r. zbiornik był suchy od połowy kwietnia do 30-go czerwca, kiedy wskutek ulewnego deszczu wypełnił się wodą. Kilka dni później pojawiły się pierwsze tegoroczne ważki. Brak było osobników teneralnych w tym roku.

Zbiornik B powstał z dawnego oczka śródpolnego. W połowie pierwszej dekady XXI w. dno zbiornika został zabetonowane i brzegi umocnione faszyną. Od tego czasu funkcjonuje jako zbiornik retencyjny dla spływu powierzchniowy z ulic na osiedlu Sokółka w Gdyni Chwarznie. W tym czasie też powstało połączenie pozwalające na odpływ nadmiaru wody do zbiornika A. Do tej pory zbiornik B nigdy nie wyschnął całkowicie. Woda w nim jest zapewne lekko kwaśna, skoro obecnie pochodzi głównie z opadu atmosferycznego. Zbiornik ten także bywa zaśmiecone (np. butelkami, oponami), niemniej żyją w nim karasie, kaczki krzyżówki i płazy (tych ostatnich jednak dużo mniej niż przed zabetonowaniem dna). Ważki raczej tylko zalatują — ponieważ praktycznie brak w nim bowiem roślin wodnych, nie mają gdzie składać jaja. Jednak przy tym zbiorniku w 2020 r. znalazłem wylinkę żagnicy sinej, zatem samice pewnie składały jaja w już zbutwiałych słupkach od faszyny założonej 10-15 lat wcześniej. Niestety, w połowie października 2020 r. pojawiła się ekipa remontowa, która te zbutwiałe słupki oraz resztki starej faszyny usunęła, zastępując je nowymi. Zobaczymy więc jak to wpłynie na rozrodczość tej żagnicy.

Zbiornik C jest stosunkowo nowy (istnieje od kilku lat) i także został zaprojektowany jako basen retencyjny dla nowo powstającego osiedla. Nie ma fizycznego połączenia między nim a zbiornikami A i B. Natomiast rośliny wodne są, przede wszystkim tatarak, kosaciec żółty, pałka szerokolistna i krzaczki łozy. Ważki pojawiają się tu, nieraz wykazują behawior rozrodczy, w tym składanie jaj. Na przykład, w 2019 r. samice husarza władcy intensywnie składały jajka na zbutwiałych i unoszących się na wodzie liściach pałki i tataraku. Aeshna grandis musiała także złożyć wówczas jaja, choć tego nie zaobserwowałem. W następnym 2020 r. bowiem sfotografowałem wylinki tego gatunku i, niestety, niekompletnie przeobrażony Anax imperator. Mała liczebność ważek na tym zbiorniku oraz ich efemeryczność w dużej mierze wynika z niestabilnego poziomu wody. Pojawiają się dopóki woda nie jest zbyt głęboka i roślinność wodna może rozwijać się ponad lustro wody. Ale po ulewnych deszczach, poziom wody gwałtownie rośnie, nawet o ponad metr, podtapiając całą roślinność.

POWRÓT

Ważki Gdyni

Zdjęcia:	Peter Senn polska.e-mapa.net
Badania terenowe:	Peter Senn
Tekst:	Peter Senn
© Ewa Miłaczewska